Faces (1968)

Regie: John Cassavetes | 129 minuten | drama | Acteurs: John Marley, Gena Rowlands, Lynn Carlin, Seymour Cassel, Fred Draper, Val Avery, Dorothy Gulliver, Darlene Conley, Gene Darfler, Elizabeth Deering, Joanne Moore Jordan, George Sims

Met ‘Faces’ levert John Cassavetes een van de krachtigste films af uit zijn toch al indrukwekkende oeuvre. Met fenomenale acteerprestaties van John Marley en de debuterende Lynn Carlin als het diep ongelukkige echtpaar Richard en Maria Forst, ontleedt de regisseur de gevaren en de verschrikkingen van de Amerikaanse middle class.

Richard en Maria hebben het goed voor elkaar, materieel gezien dan. Aan geld en vrienden geen gebrek, het enige wat ontbreekt is liefde. En gevoel voor eigenwaarde. Richard zet de eerste stap om de sleur te doorbreken, om iets te veranderen in zijn miezerige bestaan als Chairman of the Board van een groot bedrijf, wanneer hij samen met kameraad Freddie (Fred Draper) een verzetje heeft met luxe callgirl Jeannie (Gena Rowlands). Door Freddies jaloezie loopt deze avond echter heel anders dan gedacht en Richard keert terug naar huis. Hier treft hij Maria aan, die zich verveelt en bedelt of Richard haar mee wil nemen naar de bioscoop (“Er draait een Bergman.”). In eerste instantie lijkt het stel erg gelukkig met elkaar, ze hebben oprecht plezier en praten over vrienden, seks en elkaar. In een van de sterkste scènes van ‘Faces’ heeft Maria onbedaarlijk de slappe lach om iets wat Richard zegt en doet. Zelden is een slappe lach zo natuurgetrouw op het witte doek vertoond. Het is bijna niet voor te stellen dat voor het opnemen van deze scène meer takes nodig waren dan de eerste.

Na dit vrolijke intermezzo is de kijker is net zo geschokt als Maria als Richard zijn besluit meedeelt dat hij wil scheiden. Zonder rekening te houden met de gevoelens van zijn vrouw belt hij Jeannie op, terwijl Maria hem – ogenschijnlijk beheerst en koel – gadeslaat. Vanaf dat moment valt de film in tweeën, eerst komt de opmaat voor Richards tweede ontmoeting met Jeannie, die samen met haar huisgenote/collega al twee heren in huis heeft. Jeannie is er echter na het telefoontje van Richard niet helemaal bij met haar gedachten; het is duidelijk dat de kennismaking met Richard haar ook niet koud gelaten heeft. Gelaten en met weinig betrokkenheid hoort ze het geklaag aan van haar klant. Het wordt pas echt interessant wanneer Richard binnenvalt. De dynamiek in de groep wordt ernstig verstoord en het spreekwoordelijke vijfde rad aan de wagen dekt in dit geval niet helemaal de lading: eerder zijn er in deze kamer drie mensen te veel.

Daarna wordt Maria gevolgd: zij gaat met vriendinnen – allen al dan niet gelukkig getrouwd – op stap naar een nachtclub, waar zij algauw opgemerkt worden door de veel jongere Chet (Cassavetes vaste acteur Seymour Cassel), die zich geroepen voelt om de mistroostige dames op te beuren. Het feestje verplaatst zich binnen de kortste keren naar Maria’s huis, waar Chet zelfverzonnen liedjes zingt (“Florence from Torrance…”), flirt met elk van de dames, maar ondertussen is allang duidelijk dat zijn interesse naar Maria uitgaat. Maria blijft lang ongenaakbaar en uit de hoogte, alsof ze zich te goed voelt om uit de band te springen, maar uiteindelijk breekt ook haar trots…

De titel van de film is uitstekend gekozen, want de gezichten van de personages zijn beeldschoon in beeld gebracht. Daarnaast zeggen deze meer dan er daadwerkelijk uitgesproken wordt; in ‘Faces’ wordt ontzettend veel gezegd, maar wat er echt toe doet blijft onder de oppervlakte borrelen en dus onuitgesproken. Hoewel er in het gros van de speelduur vrolijk gedaan wordt; er wordt gezongen, gedanst en gelachen, is het evident dat niemand echt gelukkig is. Hun geforceerde blijdschap is een manier om de ellende te verdrijven, Dat maakt de film niet makkelijk kijkbaar, het is moeilijk de aandacht te houden bij de onzinnige gesprekken en bij de meeste lachbuien overheerst het gevoel dat je pas mee zou kunnen lachen als jij ook in die kamer zit met de nodige alcoholische versnaperingen achter de kiezen. Cassavetes heeft hierdoor aan de ene kant een enorme afstand geschapen tot zijn publiek, maar aan de andere kant zijn het de menselijke emoties die zo herkenbaar zijn, waardoor de kijker toch meegesleept wordt in de misère. Het is de verdienste van die geweldige cast (er waren Oscarnominaties voor de bijrollen van Lynn Carlin en Seymour Cassel) en de sterke regie van acteursregisseur Cassavetes. ‘Faces’ is zeker geen aanrader voor iedereen, daarvoor zit er te veel scènes in die ogenschijnlijk nergens toe leiden, maar als je er in mee kunt gaan, zul je zeker overrompeld worden door dit stukje vakmanschap.

Monica Meijer