Farewell (2009)

Regie: Ditteke Mensink | 90 minuten | documentaire

Al vanaf jonge leeftijd koestert beeldresearcher Gerard Nijssen een fascinatie voor zeppelins. Wanneer hij het plan opvat om een film te maken die louter uit historisch beeldmateriaal bestaat, is het dus niet zo moeilijk om een onderwerp te kiezen. Ditteke Mensink, met wie hij vlak daarvoor heeft samengewerkt, neemt vervolgens de regie op zich. Als rode draad gebruikt Mensink de geheime liefdesgeschiedenis tussen Lady Grace Drummond-Hay, die als enige vrouw tussen veertig man personeel en twintig passagiers in dienst van krantenmagnaat William Randolph Hearst verslag zal doen van haar belevenissen aan boord van de zeppelin, en de oudere, getrouwde journalist Karl von Wiegand. Nijssen spit vele archieven door op zoek naar juist die beelden die in dit verhaal passen. Op basis van de circa zeshonderd brieven die Lady Grace aan Karl Von Wiegand heeft geschreven, schrijft Mensink een tekst waarin de gedachten en gevoelens van Lady Grace tijdens de reis uit de doeken worden gedaan, de Britse actrice Poppy Elliott leest deze teksten vervolgens voor als was ze Lady Grace. Aangezien bijna alle filmfragmenten stom zijn, worden daar geluiden aan toegevoegd. Het resultaat van al deze noeste arbeid maakt het mogelijk om zoveel jaar na dato deze wonderlijke reis van nabij mee te maken, om zelf met de Graf Zeppelin rond de wereld te reizen met als begin- en eindpunt New York.

‘Farewell’ toont de zeppelin in zijn volle glorie. Je ziet het eerste begin van de bouw waarbij iemand bovenin aan het staketsel werkt, heel ver onderin zie je iemand die bezig is met de onderkant, zo wordt goed duidelijk hoe groot dit luchtschip eigenlijk is. Daarna begint het grote avontuur. Sierlijk stijgt het luchtschip op voor een reis rond de wereld, het glijdt op majestueuze wijze door de lucht hoog boven alles en iedereen verheven, ook voor de kijker een sprookjesachtige ervaring. De avonturen onderweg zijn spannend, zoals wanneer het luchtschip na een zware storm in de buurt van een onbewoond eiland strandt, of ontroerend, als boven het Belgische stadje Ieper een krans wordt afgeworpen ter nagedachtenis van de Duitse soldaten die daar tijdens de Eerste Wereldoorlog zijn gevallen. Bij het zien van zoveel mooie en bijzondere dingen is het bijna met pijn in het hart om te moeten constateren dat de liefdesgeschiedenis waaraan het hele verhaal is opgehangen, juist de zwakke schakel vormt in deze uitermate zorgvuldige compositie van beelden. Via Poppy Elliott hoor je wat Lady Grace beleeft en denkt en daar zie je allerlei beelden bij, maar die beelden en tekst hebben onderling niet die connectie die het mogelijk maakt om deze verboden liefde na te voelen, het zijn en blijven twee aparte zaken.

Het ergste is wel dat de film vanwege deze liefdesgeschiedenis niet eindigt op de meest voor de hand liggende en natuurlijke manier met de feestelijke intocht in New York, maar dat er nog een stuk aan wordt vastgebreid dat er maar wat bij bungelt en dat ook nog eens sentimenteel is op het drakerige af. Daar kan zelfs de vaak betoverende muziek van Paul M. van Brugge niets meer aan opkrikken. Desondanks is ‘Farewell’ een poëtische ode aan het voorbije tijdperk van de zeppelin, een prachtig tijdsbeeld waarin het nog opwindend was om via krantenberichten kennis te nemen van zo’n luchtreis rond de aarde, alsof je zelf mee reisde aan boord van zo’n luchtschip en over alles en iedereen heen kon zweven, als een koning van het luchtruim.

Diana Tjin-A Cheong

Waardering: 4

Bioscooprelease: 15 april 2010