Fear X (2003)
Regie: Nicolas Winding Refn | 91 minuten | thriller | Acteurs: John Turturro, Deborah Kara Unger, Stephen McIntyre, William Allen Young, Gene Davis, Mark Houghton, Jacqueline Ramel, James Remar
De Deense regisseur Nicolas Winding Refn brak in 1996 door met het beklemmende misdaaddrama ‘Pusher’. Deze briljante film over een drugsdealer die steeds dieper in de problemen komt kreeg nog twee vervolgen; ‘Pusher II’ en ‘Pusher III’. Nadat Refn in 1999 het eveneens Deense ‘Bleeder’ had gemaakt besloot hij een internationale productie te maken met een internationaal budget: ‘Fear X’. De film flopte gigantisch, Refn ging bijna bankroet en om toch brood op de plank te kunnen krijgen besloot hij terug te keren naar Denemarken om daar ‘Pusher II’ te maken. Dit verklaart ook waarom er maar liefst acht jaar zit tussen het uitkomen van de eerste twee ‘Pusher’ films. Dat ‘Fear X’ een financiële flop werd is op zich vreemd, artistiek gezien is de film namelijk best interessant, goed: ‘Fear X’ mist de dreiging en de impact van de ‘Pusher’ films, maar het is zeker geen onaardige film geworden.
John Turturro speelt Harry Caine, een man die een doods leven heeft als beveiligingsbeambte in een groot winkelcentrum in een klein plaatsje in het troosteloze Wisconsin. Harry brengt zijn vrije tijd door met het dwangmatig bekijken van de opnames van de camera’s die overal in het winkelcentrum hangen en regelmatig print hij een screenshot van iemand uit en hangt dat aan de muur, die bezaaid is met honderden van dergelijke foto’s. Via een krantenbericht dat aan de muur hangt en een gesprekje tussen Harry en zijn chef wordt duidelijk dat er iets verschrikkelijks gebeurd moet zijn. Harry’s vrouw Claire blijkt zonder aanwijsbare redenen te zijn doodgeschoten in de parkeergarage van het winkelcentrum. De moord is nooit opgelost en Harry zoekt koortsachtig naar eventuele daders op de opnames. Bij toeval ontdekt hij in het huis van de overburen een paar fotonegatieven en wat hij daar op ziet doet hem besluiten af te reizen naar Montana om er zo te proberen achter te komen waarom zijn vrouw vermoord is.
Wat ‘Fear X’ gemeen heeft met de ‘Pusher’ trilogie is die ene man die centraal staat en die een missie heeft, in het geval van Harry de reden zoeken van de dood van zijn vrouw. De film begint veelbelovend met de kalme beelden van het winkelcentrum en Harry. Regisseur Refn heeft onder andere goed naar de gebroeders Coen gekeken want de sfeer die de film oproept doet veel denken aan ‘Fargo’. Kalm, ijzig, maar ondertussen o zo dreigend. Harry wordt ook op uitstekende wijze geportretteerd door John Turturro, niemand anders dan hij zou deze rol zo ingetogen en op de juiste manier kunnen neerzetten. Het camerawerk is gedaan door Larry Smith (‘The Shining’) en vooral de broeierige, “rode” scènes in het hotel in Montana doen aan Kubrick’s meesterwerk denken. Ook David Lynch is een inspiratie voor Refn, de dialogen in het hotel en de karakters in het stadje roepen absoluut een algeheel gevoel van vervreemding à la ‘Twin Peaks’ op.
Refn is dus geïnspireerd door de besten, het acteerwerk is uitstekend en de grimmige soundtrack van Brian Eno geeft de film het juiste cachet mee. Daarnaast is het script geschreven door de cultauteur Hubert Shelby Jr. die ook verantwoordelijk was voor ‘Last Exit to Brooklyn’ en ‘Requiem for a Dream.’
Toch is ‘Fear X’ niet zo’n briljante film geworden die het gezien de voorwaarden had kunnen en moeten worden. Het begin is goed, de dreiging is voelbaar en het koortsige gedrag van Harry doet verlangen naar een fantastische apotheose die helaas uitblijft. En met een fantastische apotheose wordt niet een Rambo-actie bedoeld met helikopters en explosies, maar de manier waarop deze film tot een eind wordt gebracht is niet erg bevredigend.
Nicolas Winding Refn heeft er dus niet helemaal uitgehaald wat er in zat. Dat is jammer want alle voorwaarden voor een hypnotiserende thriller waren aanwezig en Refn is maar gedeeltelijk geslaagd in zijn opzet. Toch zijn er redenen genoeg om deze jongeman in de gaten te houden, want dat hij over een meer dan gemiddelde dosis talent beschikt is wel duidelijk.
Hendrik Dijkhuis
Waardering: 3