Fences (2016)

Regie: Denzel Washington | 139 minuten | drama | Acteurs: Denzel Washington, Viola Davis, Stephen Henderson, Jovan Adepo, Russell Hornsby, Mykelti Williamson, Saniyya Sidney, Christopher Mele, Lesley Boone, Jason Silvis

In zijn ‘Pittsburgh Cycle’ beschrijft toneelschrijver August Wilson in tien toneelstukken op tragikomische wijze het leven in de Afro-Amerikaanse gemeenschap in de Amerikaanse stad Pittsburgh. Elk toneelstuk speelt zich in een ander decennium in de twintigste eeuw af. Met zijn werk schonk hij het overwegend blanke theaterpubliek een andere kijk op de zwarte Amerikaanse bevolking. In zijn dialogen wilde hij bovendien de ‘poëzie in de alledaagse taal van zwart Amerika’ laten doorklinken. Wilsons werk is veelgeprezen en leverde hem onder meer een Tony Award, twee Pulitzer Prizes en vijf Critic’s Circle Awards op. Het bekendste werk uit de ‘Pittsburgh Cycle’ is ‘Fences’, dat zich afspeelt in de jaren vijftig. Het stuk werd in 1987 voor het eerst opgevoerd op Broadway, met James Earl Jones in de hoofdrol. Drieëntwintig jaar later, vijf jaar na Wilsons overlijden op zestigjarige leeftijd, werd ‘Fences’ opnieuw op de planken gebracht, voor slechts dertien weken, ditmaal met Denzel Washington en Viola Davis in de hoofdrollen. Beiden verdienden een Tony Award.

Washington maakte er bovendien werk van ‘Fences’ te vertalen naar het witte doek. Eerdere plannen voor een filmversie bleven steken in de preproductiefase, maar de tweevoudig Oscarwinnaar zette door en besloot niet alleen de hoofdrol op zijn schouders te nemen, maar ook de regie. Net als Washington waren ook Davis, Stephen Henderson, Mykelti Williamson en Russell Hornsby bereid en beschikbaar om hun toneelrol uit 2010 te herhalen.

Troy Maxson (Denzel Washington) woont in het Pittsburgh van de jaren vijftig samen met zijn vrouw Rose (Viola Davis) en hun zoon Cory (Jovan Adepo) in een bescheiden huisje, dat hij heeft kunnen kopen dankzij de schadevergoeding die zijn oudere broer Gabriel (Mykelti Williamson) kreeg nadat hij in de oorlog hersenbeschadiging heeft opgelopen. Aan de zijde van zijn beste vriend Jim Bono (Stephen Henderson) werkt Troy als vuilnisman. Zo nu en dan duikt Lyons (Russell Hornsby) op, Troys zoon uit een eerdere relatie. Veelal om geld te lenen, tot grote ergernis van Troy, die wil dat zijn oudste zoon een degelijke baan zoekt en niet langer een carrière als muzikant nastreeft. Zijn jongste zoon Cory blijkt een talentvol football-speler, maar Troy weigert de jongen om zijn kansen te grijpen.

Zijn frustraties zitten diep; Troys moeder stierf toen hij nog jong was, zijn vader mishandelde hem. Hij was nog piepjong toen hij uit huis ging en belandde in de criminaliteit. Wanneer hij tijdens een overval een man om het leven brengt, belandt hij in de gevangenis waar hij Bono ontmoet. Troy kan een aardig potje basketballen, maar verder dan de professionele Negro Leagues komt hij niet. Vanwege zijn huidskleur of zijn inmiddels gevorderde leeftijd? Troy denkt het eerste. Dat de tijden inmiddels aan het veranderen zijn, en er voor zijn zoons meer mogelijk is dan voor hem destijds, wil hij maar niet inzien, ondanks de gepassioneerde pleidooien die Rose houdt.

‘Fences’ toont een man van middelbare leeftijd die worstelt met de demonen uit zijn verleden. Een man die charmant en levendig is en smakelijke anekdotes weet te vertellen. Na alles wat hij heeft meegemaakt, is hij blij dat hij werk heeft en hij wil zijn zoons dan ook meegeven dat ze vooral hun hoofd niet boven het maaiveld moeten uitsteken. Hij is echter nogal onhandig en dominant in het doordrukken van die wil, waardoor hij zijn kinderen alleen maar verder van hem af jaagt. Ook zijn trouwe echtgenote weet hij niet op waarde te schatten. Zeker wanneer er drank is in de man gaat hij zijn boekje nog wel eens te buiten. Hij houdt van zijn vrouw en kinderen, maar doet hen ook pijn. Rose vraagt Troy een hek om hun huis te bouwen (vandaar ook de titel ‘Fences’); hij zelf bouwt het om Magere Hein (die hij in zijn jonge jaren al eens te slim af was) buiten te houden, maar voor zijn vrouw is het toch vooral een symbool om haar gezin bij elkaar te houden. Het hek heeft nog een derde symbolische betekenis, namelijk de emotionele barrière die Troy tussen zichzelf en zijn zoons heeft opgeworpen.

Dat dit een verfilmd toneelstuk is, valt niet te ontkennen. Er is veel dialoog en alle scènes vinden in en om het huis van de Maxsons plaats. Voor regisseur Washington biedt dat weinig mogelijkheden om visueel eens flink uit te pakken, al betekent dat niet dat er geen aandacht is besteed aan de aankleding. Cameratechnisch is het statisch en eenzijdig (desondanks werd Washington wél genomineerd voor de Oscar voor beste regie). Dat wordt echter met verpletterende acteerprestaties van zowel Washington als Davis ruimschoots goedgemaakt. Washington geldt al zo’n dertig jaar als een van de beste acteurs in Hollywood, en hij is altijd wel degelijk, zelfs in middelmatige films als ‘Safe House’ (2012) en ‘The Equalizer’ (2014). Het was echter alweer een tijd geleden dat hij alles uit de kast haalde voor een rol. En zo zien we hem echt het liefst: krachtig, dynamisch, ongrijpbaar. Washington krijgt geweldig weerwerk van Viola Davis, één van de beste actrices van haar generatie die de kijker zowel in de grote gebaren als op de meer ingetogen momenten bij de strot grijpt. Beide hoofdrolspelers zijn genomineerd voor een Oscar; het moet raar lopen wil niet op z’n minst één van hen het felbegeerde gouden beeldje toebedeeld krijgen.

‘Fences’ is behalve een masterclass acteren ook een intens verhaal over universele thema’s als familierelaties, jaloezie en eergevoel, en een prachtige slice of life uit de levens van een Afro-Amerikaans gezin in de roerige jaren vijftig. Het verhaal van August Wilson staat nog altijd als een huis.

Patricia Smagge

Waardering: 4

Bioscooprelease: 16 februari 2017
DVD- en blu-ray-release: 21 juni 2017
Speciale vertoning: Eye Zomerprogramma Sidney Poitier & Denzel Washington 2022