Five Graves to Cairo (1943)

Regie: Billy Wilder | 96 minuten | thriller, oorlog | Acteurs: Franchot Tone, Anne Baxter, Akim Tamiroff, Erich von Stroheim, Peter Van Eyck, Fortunio Bonanova

In een schitterend openingsshot ploegt de tank van korporaal John Bramble en de rest van zijn eenheid door de verlaten woestijn. Het gaat zandheuvel op, zandheuvel af, maar de hele bemanning is dood met uitzondering van Bramble die slechts buiten bewustzijn is. Als hij buiten de tank poolshoogte wil nemen, valt hij van het schokkerig rijdende voertuig af en rent tevergeefs de tank met zijn dode kameraden achterna. De waanzin van een oorlog als onverbiddelijk voortschrijdend vehikel ongeacht de slachtoffers is zelden mooier gesymboliseerd.

Bramble arriveert in het hotel ‘Empress of Britain’. Door een zonnesteek is hij aan het hallucineren geslagen. Farid (Akim Tamiroff), de eigenaar van het hotel, ontfermt zich over deze verzwakte Britse soldaat, hoewel dat dodelijke consequenties voor hem kan hebben. De Franse bediende Mouche (Anne Baxter) is het om die, maar ook om andere redenen niet eens met Farids medemenselijkheid, maar verraadt Bramble desondanks niet aan de Duitsers.

Bramble kan geen kant op als de Duitsers kwartier maken in het hotel en doet zich daarom voor als de overleden bediende Paul Davos. Gaandeweg komt hij erachter dat Davos spioneerde voor de Duitsers en wordt prompt door veldmaarschalk Rommel in vertrouwen genomen over een cruciaal aanvalsplan met de codenaam ‘Five Graves’. Wat volgt is een levensgevaarlijk spel om te achterhalen wat ‘Five Graves’ inhoudt.

Het scenario is gebaseerd op een toneelstuk van Lajos Biró en dat is goed merkbaar. De film speelt zich grotendeels af in het hotel en is dus vrij statisch, maar is zo waanzinnig spannend dat dit weinig uitmaakt. Dat Bramble omgeven door vele vijanden op een beperkte oppervlakte met gevaar voor eigen leven een belangrijk geheim probeert te ontrafelen, kan ook niet anders dan de kijker hartkloppingen bezorgen.

De spannende momenten worden naadloos afgewisseld met geestige dialogen en bijtende, sarcastische opmerkingen. Als Rommel een bericht verstuurt, geeft hij opdracht de Engelse vertaling er direct op te laten volgen. Dan hoeven de Engelsen als ze het bericht onderscheppen daar tenminste geen tijd aan te verspillen. En dat met dat uitgestreken gezicht van Erich von Stroheim, de belichaming van de sluwe Hollywood Duitser.

‘Five Graves to Cairo’ is een razend spannende oorlogsfilm die ondanks het tijdstip van uitbrengen geen bombastische vaderlandsliefde verkondigt of anderszins bol staat van de oorlogspropaganda. Maar dat is van deze originele en geestelijk volstrekt onafhankelijke regisseur ook eigenlijk niet te verwachten. Een absolute must voor wie van suspense, humor en fantastisch acteerwerk houdt.

Diana Tjin-A Cheong

Waardering: 4.5