Frozen Planet (2011)

Regie: Chadden Hunter, Dan Rees, Elizabeth White, Jeff Wilson, Simon Nash | 289 minuten | documentaire

Er zijn maar weinig omgevingen op aarde die meer eisen aan hun bewoners stellen dan Antarctica en de Noordpool. Alleen de taaiste dieren en planten kunnen overleven in deze vaak ijzige en vijandelijke ecosystemen. Toch herbergen beide polen tezamen meer dan genoeg boeiende levensvormen om vele uren oogstrelend mooi filmmateriaal te produceren. Opvallend genoeg hebben de Antarctische en Arctische wildernissen hun ongereptheid grotendeels te danken aan de extreme klimatologische omstandigheden die op de uiterste zuid- en noordpunten van de planeet heersen. Door het weer en de moeilijke begaanbaarheid van het terrein zijn de poolgebieden namelijk de gebieden bij uitstek waar de mens zijn expansiedrift nog niet helemaal de vrije loop heeft kunnen laten. Heel wat ecologische lekkernijen dus waarop David Attenborough, de grand old man van de Britse natuurfilm, en de filmcrews van de vermaarde natuurhistorische afdeling van de BBC zich hebben kunnen storten tijdens het maken van de ambitieuze en peperdure natuurreeks ‘Frozen Planet’. Dat er in Europa een publiek is voor mooie natuurfilms over de poolgebieden, bewijzen de kijkcijfers: in Groot-Brittannië stemden ruim acht miljoen kijkers per aflevering af op de serie. Ook in Nederland was de eerste aflevering goed voor bijna twee miljoen kijkers, beduidend meer dan een traditioneel, vaderlands kijkcijferkanon als ‘Goede tijden, slechte tijden’.

‘Frozen Planet’ is een serie die zich qua epische zeggingskracht en visueel meesterschap kan meten met eerdere fameuze monsterproducties als ‘Planet Earth’, ‘Life’ of ‘Human Planet’. Dat betekent concreet dat de kijker zich kan verheugen op interessante en vaak verbluffende staaltjes dierengedrag, fraaie panorama’s en zo nu en dan ook de hartverscheurende taferelen die nu eenmaal onlosmakelijk verbonden zijn met de oeroude strijd tussen roofdier en prooi. Denk bijvoorbeeld aan de meedogenloze jachtstrategieën die de sluwe orka’s, de grootste dolfijnen ter wereld, toepassen om dwergvinvissen en wedellzeehonden buit te maken. Of wat te denken van de epische strijd tussen een wolvin en een bizon, een worsteling die de primordiale overlevingsdrift van beide dieren sprekend toont. Juist het feit dat je als toeschouwer heel goed weet dat de verliezer van het gelijkopgaande en van veel dramatiek vergezelde strijdtafereel ten dode is opgeschreven, maakt dit fragment zo indringend en meeslepend. Maar ook de tedere kant van de natuur komt aan bod in ‘Frozen Planet’, onder meer in de vorm van ijsbeerjongen die met hun moeder ravotten of zorgzame pinguïnouders die met glans en een verbazingwekkende opofferingsgezindheid de meest erbarmelijke weersomstandigheden trotseren om hun kroost groot te brengen. De fraaie, toepasselijk met de nodige bombast omgeven klassieke soundtrack past in de meeste gevallen uitstekend bij de vertoonde beelden.

Het educatieve gehalte van ‘Frozen Planet’ steekt een beetje schril af bij dat van een reeks als ‘Planet Earth’, maar desondanks steek je ook van deze serie zeker wel het nodige op. Ondanks alle loftuitingen was ‘Frozen Planet’ na verschijning ook het middelpunt van een klein schandaaltje toen bleek dat bepaalde beelden van een stel jonge ijsbeertjes niet op de Noordpool maar in het Rhenense Ouwehands Dierenpark waren opgenomen. Het verweer van de BBC was dat het simpelweg onmogelijk is om jonge ijsberen in de natuur in hun winterhol te filmen, vooral een gevolg van de weersomstandigheden en de beschermende aard van de moederbeer, een dier dat alles te lijf zal gaan wat zich te dicht in de buurt van haar spruiten waagt. Naast de dieren schetst ‘Frozen Planet’ ook een fraai portret van de weinige mensen die de polen bewonen en gaat de serie in de laatste episode in op de gevolgen die de klimaatverandering heeft op de koudste regio’s van de planeet. Opvallend genoeg is die laatste aflevering in bepaalde landen niet of alleen optioneel uitgebracht. Klimaatverandering wordt in sommige kringen immers nog steeds beschouwd als een duivelse samenzwering van de politieke linkerflank. De beslissing van de BBC zette nogal wat kwaad bloed bij enkele milieuorganisaties, vooral omdat het een signaal zou zijn dat erop duidt dat de omroep commerciële belangen zwaarder laat wegen dan journalistieke en wetenschappelijke onafhankelijkheid.

Je zou het ‘ijsbeerincident’ kunnen beschouwen als een smetje op het fraaie blazoen van de BBC, maar dat neemt niet weg dat de Britse staatsomroep met ‘Frozen Planet’ wederom een monumentale natuurreeks heeft afgeleverd die voor de echte liefhebber niet te versmaden is.

Frank Heinen