Hamaca Paraguaya (2006)

Regie: Paz Encina | 78 minuten | drama | Acteurs: Ramon Del Rio, Georgina Genes

14 juni 1935. Een ouder boerenechtpaar Ramon (Ramon Del Rio) en Candida (Georgina Genes) hangt een hangmat tussen twee bomen. De hitte is drukkend, zij praten voortdurend tegen elkaar. Hun gesprek gaat in hoofdzaak over hun zoon Massimo die opgeroepen is voor de oorlog tegen Bolivia. Zij weten niets van zijn lot. Leeft hij nog, of is hij dood? In deze voor hun martelende onzekerheid speelt zich hun leven op deze dag af en kibbelen zij met elkaar. De bewering van de een wordt onmiddellijk gevolgd door de tegenwerping van de ander.

De opzet van de film is uniek en zonder meer gedurfd. Regisseuse Paz Encina laat de camera-instelling vele minuten lang hetzelfde en zoomt hoogstens daarbij wat in en uit. Dit leidt tot een in extreme mate ‘langzame’ film die tegelijkertijd van een bijzondere schoonheid is. Een genot om naar te kijken en totaal anders dan de veelvuldig bewegende camera’s en de snelle montage die tegenwoordig en vogue is. In de film wordt een dag uit het leven gevolgd van dit boerenechtpaar. Het verhaal is eigenlijk geheel ondergeschikt aan de sfeer die de beelden oproepen en verspreiden. De acteurs spreken niet zelf, maar hun gesprekken vinden steeds plaats in de vorm van een voice-over. Het verhaal ontvouwt zich in voortdurende flashbacks. We horen Ramon en Candida wel, maar zien ze niet spreken. Hun gezicht is van de zijkant af gefilmd, opnamen en face blijven geheel achterwege. Een radicale aanpak die tot een bijzonder resultaat leidt.

Hoe moeilijk is het om dan nog een verhaal te vertellen als de opnamen statisch zijn en het verhaal an sich ook niet meer is dan een oud echtpaar dat zich steeds beklaagt en elkaar tegenspreekt? Juist door de gekozen aanpak en de sublieme sfeertekening laat je je door de subtiliteit aangenaam verrassen. Voorwaarde is dat je voor een dergelijke weldadig zorgvuldige, maar tegelijk langzame, beeldtaal openstaat. Juist de overpeinzingen van de twee oudjes en hun dagelijkse zorgen zijn – in al hun kleinheid – zeer de moeite waard. De dialogen zijn volledig opgenomen in het Guaraní, de taal van de plaatselijke indianenbevolking.

Tijdens het verhaal verschuift het accent. Een brief van Massimo arriveert en wordt ook weer in voice-over stijl voorgelezen. Hij vertelt over zijn angst om te sterven. Ramon krijgt hoop op een goede afloop als een buurman vertelt dat de oorlog voorbij is. Ramon heeft echter niets meer van zijn zoon gehoord en moet voor het ergste vrezen. Op subtiele wijze is in het verhaal de achtergebleven hond van Massimo ingepast. Ramon en Candida hebben de zorg voor deze hond gekregen nu Massimo soldaat is. Terwijl de hond op de achtergrond blaft, krijgen we hem niet te zien. Zij klagen over het vrijwel continue geblaf van de hond, maar durven er niets aan te doen. Tegelijkertijd maken zij zich grote zorgen als de hond met blaffen stopt. Zou dit een slecht voorteken zijn? Eveneens is er op de achtergrond steeds het geluid van een naderende donderbui. Zou het gaan regenen, moeten we de hangmat maar afbreken en naar binnen gaan? Vele vragen die tijdens de film worden opgeworpen zijn aan het einde nog niet beantwoord.

De minimalistische opzet met beperkte scènewisselingen en de vaste camerapositie zorgen voor een bijzondere ervaring in samenhang met het gegeven dat je de hoofdpersonen vrijwel uitsluitend van enige afstand ziet. Iedere vorm van actie ontbreekt, actiefans hebben hier dan ook niets te zoeken. Voor hen is deze filmuiting onverteerbaar. Voor de hard core liefhebber van filmhuisfilms een bijzondere ervaring.

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 18 oktober 2007