Happiness (1998)

Regie: Todd Solondz | 134 minuten | drama, komedie | Acteurs: Jane Adams, Jon Lovitz, Philip Seymour Hoffman, Dylan Baker, Lara Flynn Boyle, Justin Elvin, Cynthia Stevenson, Lila Glantzman-Leib, Gerry Becker, Rufus Read, Louise Lasser, Ben Gazzara, Camryn Manheim

Eenzaamheid en wreedheid zijn de sleutelwoorden van deze tragikomedie, die is opgezet naar het beproefde procédé van ‘Short Cuts’ en ‘Magnolia’. Wat betreft de gebruikte hoeveelheid ellende en de lengte kan ‘Happiness’ zich wel meten met deze toppers, maar hij is qua toon volstrekt onvergelijkbaar.

‘Happiness’ is een wrede film; ook voor de kijker, want scenarist/regisseur Todd Solondz (‘Welcome to the Dollhouse’) laat er geen gras over groeien. Nooit krijg je het gevoel dat de losers die aan je blikveld voorbijgaan enig geluk gegund is en als het erop begint te lijken wordt de pret door Solondz op niet mis te verstane wijze de kop ingedrukt. Sterker nog: het egoïsme van de mens is in zijn film absoluut; ‘Happiness’ is een film die trekt en zuigt; soms op iets teveel fronten. Kunnen we erom lachen? Gniffelen misschien, want het doet pijn. Pijn om te zien dat de zwakkeren misbruikt worden en dat modelvaders als Bill tot de daders behoren. Een NC-17-rating was het gevolg: “No one 17 and under admitted”.

De relatie tussen de pedofiele Bill en zijn puberende zoontje (Rufus Read), die zelfs bij zijn vader kan aankloppen met vragen over klaarkomen, is het schrijnende hoogtepunt van ‘Happiness’, in 1998 bekroond met de Critics Award van Cannes; Dylan Baker heeft geen moeite met zijn sleutelrol. De onbeholpenheid van muurbloempje Joy – een overtuigende Jane Adams – heeft trekjes van die van Phoebe uit de serie ‘Friends’ en de triestheid van de figuur Allen heeft Philip Seymour Hoffman al eens vaker en beter vertolkt. De bijfiguren die Solondz opvoert zijn ook minder geslaagd, met name de clichématige lonelyheart Kristina (Camryn Manheim) en de ouders van de drie zussen, wier scheiding een overbodige verhaallijn toebedeeld krijgt. Waar ‘Happiness’ vooral in uitblinkt is de balans tussen licht en zwaar. Kan Joy alleen hijgers en Russische vrouwenmishandelaars krijgen? Het zij zo. Wil Allen liever dat zijn seksuele fantasieën niet uitkomen? So be it; zelfs het drama rond Bill wordt van de scherpe randjes ontdaan door de pubervragen van zoontje Billy.

Italianen kennen een gezegde dat luidt: “De situatie is hopeloos, maar niet ernstig;” dat zou ook voor ‘Happiness’ kunnen opgaan. Wie er zonder schuldgevoel om kan lachen levert een bijzondere prestatie, want de helende werking van de humor is ver te zoeken. Je kunt echter moeilijk aan de film voorbij. Nog even een quote: Vlad (scharrel van Joy die voor haar verborgen heeft een vrouw en kind te hebben en een t-shirt draagt met de opdruk I Love NJ): “I love you”. Joy: “You love New Jersey.”

Jan-Kees Verschuure

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 19 augustus 1999