Heli (2013)

Regie: Amat Escalante | 105 minuten | misdaad, drama | Acteurs: Armando Espitia, Andrea Vergara, Linda González, Juan Eduardo Palacios, Reina Torres, Ramón Álvarez, Gabriel Reyes, Felix Alberto Pegueros Herrera, Kenny Johnston, Laura Saldaña Quintero, Agustín Salazar Hernández, Juan Pablo Nieves Dominguez, Jaime Osvaldo Chía Palacios, Virgilio López Macías

De oorlog tegen drugs maakt in Midden-Amerika al sinds jaar en dag vele slachtoffers. De strijd is zo uit de hand gelopen, dat het niet meer evident is aan te wijzen wie tot de goede behoort en wie tot de slechten. Eén gevolgtrekking staat echter vast. De onschuldige burger is steevast slachtoffer. Toch (of misschien juist daarom) worden de problemen in de regel gerepresenteerd vanuit het perspectief van de Mexicaanse drugsmaffia enerzijds of de alliantie tussen het Mexicaanse en Amerikaanse leger anderzijds. ‘Heli’ (Amat Escalante) kiest in zijn aanpak wel de kant van de schuldeloze burger. Dat levert een intense, persoonlijke en een prima film op.

De jonge Heli is een hardwerkende monteur in een assemblagefabriek voor auto’s. Hij woont samen met zijn vrouw en dochter, zijn twaalfjarig zusje Estela en zijn vader onder één dak. Ze leiden geen rijk, maar wel een gelukkig en rustig bestaan. Dat verandert als Estela als een blok valt voor de vijf jaar oudere politieagent in opleiding, Beto. Om voor henzelf een goede toekomst te garanderen drukt Beto twee door de politie buitgemaakte pakketten cocaïne achterover om ze later voor veel geld door te verkopen. De gevolgen daarvan zijn voor het gehele huishouden niet te overzien.

‘Heli’ kiest daarin voor een rauwe benadering. Dat doet het zowel verhaaltechnisch als op het gebied van de cinematografie. Wat betreft het eerste is de film nietsontziend. De personages krijgen te maken met extreem geweld, martelingen en corruptie. Daarbij is er geen sprake van een tegenstelling als goed tegen slecht. De politie bedient zich van dezelfde middelen als hun tegenstanders bij de georganiseerde misdaad. Cinematografisch is ‘Heli’ daarin complementair. In langdurende en betrekkelijk trage scènes komen de door gruwelijkheden aangetaste levens tot leven. Daarbij wordt geen gebruik gemaakt van kunstlicht. De acteurs zijn onbekend. Het zorgt voor een realistisch beeld die de toeschouwer effectief bij de keel grijpt.

Waar ‘Heli’ het meest schittert, is in het fraaie camerawerk. Geheel tegen de conventies van het genre in maakt de film geen gebruik van een handheld camera, maar bestaat het  beeld uit een strak gevoerde, statische cameravoering. De kaders zijn van pure schoonheid, vol details en grenzend aan het poëtische. Meer nog dan dat observeert de camera de personages. Aan het begin van ‘Heli’ wordt op een subtiele manier de backstory van die personages uit te doeken gedaan. Doordat de toeschouwer meteen hun achtergrond kent, is de weg vrij voor onvervalste waarneming. Hun handelingen, emoties en psychologie worden nauwkeurig en zonder te moraliseren uitgediept. Het verheerlijkt het geweld en het gedrag van de personages niet, maar keurt het ook niet af. Hoewel die objectieve beeldvoering soms wat afstandelijk overkomt, maakt  de onvermijdelijkheid ervan de film tot een buitengewoon intense kijkervaring. De toeschouwer observeert lijdzaam mee.

Vanwege het realistische karakter lijkt de film aan te sluiten bij een geëngageerde stroming Mexicaanse films. In die hedendaagse cinema worden personages echter gebruikt om wat over de situatie in het land te verkondigen. ‘Heli’ keert de zaken om. Het geweld, de armoede en de drugs zijn bijgeleide om de menselijke kant van het verhaal te vertellen. De situaties staan dus in dienst van de personages. Daarmee wint de film stellig aan kracht. De prijs voor beste regie op het Filmfestival van Cannes die regisseur Escalante in 2013 in ontvangst mocht nemen, is dan ook meer dan terecht.

Wouter Los

Waardering: 4

Bioscooprelease: 24 juli 2014
DVD-release: 20 november 2014