Hellraiser (1987)

Regie: Clive Barker | 94 minuten | horror, fantasie | Acteurs: Andrew Robinson, Clare Higgins, Ashley Laurence, Sean Chapman, Oliver Smith, Robert Hines, Anthony Allen, Leon Davis, Michael Cassidy, Frank Baker, Kenneth Nelson, Gay Baynes, Niall Buggy, Dave Atkins, Oliver Parker, Doug Bradley

De hel is een eeuwenoud concept dat al sinds de oudheid een belangrijke stempel drukt op de westerse cultuur. De oude Grieken vertelden in hun mythologisch getinte verhalende meesterwerken al over de Tartatus, een duister en onherbergzaam deel van de onderwereld waar misdadigers, moreel verwerpelijke figuren en mensen die de goden getart hadden, blootgesteld waren aan eeuwigdurende kwellingen en derhalve een eeuwigdurend, uitzichtloos bestaan tegemoet konden zien. Het christendom kwam vervolgens in de middeleeuwen met het concrete concept van de hel als oord van boetedoening voor verloren en verdorven zielen en woonplaats van duivels en andere demonische creaturen.

‘Hellraiser’ is een originele en ijzingwekkende filmische adaptatie van deze klassieke thematiek. De bron van ellende is in dit geval een geheimzinnige puzzel in de vorm van een klein vierkant doosje, een soort Rubick’s cube der verdoemenis dus. Deze puzzel blijkt een poort naar de hel te zijn die de zogenaamde “cenobites” (monsterlijk uitziende wezens die het kwellen en martelen van in de hel terechtgekomen mensen als voornaamste taak hebben), de mogelijkheid biedt om tevens een bezoek te brengen aan onze wereld. De eerste die op een uiterst onplezierige manier kennismaakt met de duistere krachten die de puzzel oproept, is Frank. Het bloed van zijn broer zorgt er echter voor dat hij weer tot leven komt, zij het dat deze wonderbaarlijke herrijzenis een reeks moorddadige gebeurtenissen in gang zet.

‘Hellraiser’ wordt over het algemeen beschouwd als een absolute horrorklassieker en deze kwalificatie is zonder meer op zijn plaats. Wat maakt deze film zoveel jaren later dan nog steeds zo goed? Allereerst de zorgvuldige spanningsopbouw. De spanningsboog blijft gedurende de hele film strak gespannen en het verhaal wordt in precies het juiste tempo verteld. Ook de balans tussen spanning en suspense enerzijds en bloederigheid en gruwelijkheid anderzijds, blijft goed in evenwicht. De film bevat de nodige expliciete en ranzige scènes, maar in tegenstelling tot veel andere horrorfilms wordt het niet overdreven. De juiste dosering van al deze horrorelementen zorgt er gelukkig voor dat we niet te maken hebben met “horror met een knipoog”, maar met een film die zowel op thematisch als visueel vlak de volle 94 minuten angstaanjagend blijft. De cenobites, onder aanvoering van opperschurk en cultfiguur Pinhead, komen niet zo vaak in beeld, maar toch komen deze figuren overtuigend over als de vleesgeworden belichaming van het eeuwige en onuitroeibare kwaad. Bovendien hebben andere horrorfilms (denk bijvoorbeeld maar aan de vervolgen op ‘A Nightmare on Elm Street’) uitgewezen dat het te frequent in beeld brengen van de prominente griezel waar de film om draait vaak leidt tot vervlakking van het personage en meestal ten koste gaat van de verhaallijn.

Uiteraard verschenen er na de eerste ‘Hellraiser’ nog verschillende sequels, maar alleen het tweede deel – zowel thematisch als visueel een logisch en vergelijkbaar vervolg – komt kwalitatief in de buurt van het origineel. Ondanks het feit dat ‘Hellraiser’ een absolute klassieker is, zal deze rolprent zeker niet iedere filmliefhebber aanspreken. Enige affiniteit met het genre en een sterke maag zijn namelijk vereisten om deze film tot je lijstje favorieten te kunnen rekenen. De liefhebbers van wat extremere horror zullen echter ongetwijfeld veel plezier beleven aan deze vakkundig geproduceerde visuele nachtmerrie.

Frank Heinen

Waardering: 4

Bioscooprelease: 17 november 1988