Het glinsterend pantser (1998)

Regie: Maarten Treurniet | 85 minuten | drama | Acteurs: Gijs Scholten van Aschat, Thom Hoffman, Victor Löw, Tamar van den Dop, Loes Wouterson, Ricky Koole, Marlies Heuer, Daniel Conçalves, Edgar Wurfbain. Thomas Venema, Damien Hope, Jaimy Siebel, Joost Poels, Jessica Mendels, Dries Smits, Fabienne Meershoek, Lidewij Benus, Sylvia Leentvaar

Ter gelegenheid van het honderdste geboortejaar van de Nederlandse schrijver Simon Vestdijk (1888-1971), werden in 1998 drie films uitgebracht, gebaseerd op enkele van zijn bekendste romans. De titels: ‘De ziener’ (Gerrit van Elst), ‘Het glinsterend pantser’ (Maarten Treurniet) en ‘Ivoren wachters’ (Dana Nechushtan). Hoewel ze alledrie in première zijn gegaan op het Nederlands Film Festival, zijn ze daarna enkel op tv vertoond. Na veertien jaar zijn ze nu ook eindelijk op dvd verkrijgbaar.

In ‘Het glinsterend pantser’ staat schrijver Sander Vastenhout (Gijs Scholten van Aschat) centraal. De komst naar Nederland van zijn jeugdvriend, de internationaal gevierde dirigent Victor Slingeland (Thom Hoffman), is voor Sander aanleiding om een voor hem onopgelost drama uit hun beider verleden in herinnering te brengen. De zelfmoord van een vrouw waar Victor als puber een verhouding mee had. Sander vermoedt hierin de sleutel naar het dubbele gedrag dat Victor tegenover vrouwen vertoont en dat hem altijd geïntrigeerd heeft. Om de eindjes aan elkaar te knopen en er een roman over te kunnen schrijven, neemt hij voor het eerst sinds jaren ook weer contact op met een andere jeugdvriend, de huisarts Bert Duprez (Victor Löw). Zijn tante Stan Vastenau (Loes Wouterson) was de vrouw in kwestie.

Bert praat niet graag over het verleden en zeker niet over Victor. Maar Sander, die nietsontziend is in zijn speurtocht naar de ware aard van Victor, maakt listig gebruik van alle middelen en mensen die hem tot beschikking staan. Zoals de vrouw van Bert, die er gek van wordt dat hij zwijgt over zijn verleden en Sander de dagboeken van tante Stan aanbiedt. Of studente Alice van Voort (Tamar van den Dop), die een affaire heeft met Bert, maar heimelijk verliefd is op Victor. Door haar aan Victor uit te leveren, weet Sander niet alleen Bert te raken, maar ook dichter bij de kern van Victor te komen. Ogenschijnlijk zonder scrupules speelt hij iedereen tegen elkaar uit voor het verhaal, voor zijn roman.

Net als Dana Nechushtan (‘Ivoren wachters’) heeft regisseur Maarten Treurniet ervoor gekozen om de handeling van de roman (verschenen in 1956) naar het heden te halen. Noodzakelijk was dat zeker niet, maar echt afleiden doet het ook niet. Vervelender is dat de personages van vooral Bert Duprez en Victor Slingeland te karikaturaal zijn geworden. Vooral bij Slingeland is dat kwalijk, omdat zijn innerlijke strijd grotendeels achterwege blijft. En dat is voor de emotionele spanning in het verhaal toch echt een gemis. De nadruk ligt vooral op het raadsel van de zelfmoord van Stan Vastenau en niet op het raadsel Victor Slingeland.

Het verhaal van Stan wordt door haarzelf verteld, naar later in de film blijkt vanuit dagboekaantekeningen. Een kunstgreep die helaas erg afleidt, al is het alleen al doordat Wouterson niet erg sterk is in haar voordracht. Sowieso steken de flashbacks met de jonge Victor, Bert en Sander matig af tegen de rest van de film. De scènes doen binnen het verhaal nogal gekunsteld aan en de jonge acteurs blijven mijlenver achter bij de doorgewinterde sterspelers Hoffman, Löw en Scholten van Aschat. Ondanks een zeker gebrek aan diepgang heeft ‘Het glinsterend pantser’ over de gehele linie echter genoeg te bieden. Vooral de ontknoping is van een eerbiedwaardige cinematografische schoonheid, die veel goed weet te maken.

Wouter de Boer

‘Het glinsterend pantser’ verschijnt donderdag 20 september 2012 op DVD (Simon Vestdijk Filmselectie).