Hollywood Banker (2014)

Regie: Rozemyn Afman | 82 minuten | documentaire

Het is geen schande als de naam Frans Afman niet direct bij iedereen een belletje doet rinkelen. De namen van mensen die achter de schermen opereren staan nu eenmaal minder op ieders netvlies gebrand dan die van de grote sterren. Frans Afman (1933-2011) was een Nederlandse bankier, die geïnteresseerd was in film. Niks bijzonders, zou je zeggen, ieder zijn hobby. Totdat je beseft dat deze specifieke bankier eind jaren 70 medeverantwoordelijk was voor een nieuwe structuur van filmfinanciering, die menig gevierde Hollywoodfilm mogelijk heeft gemaakt. ‘Basic Instinct’, ‘Dances with Wolves’, ‘The Terminator’, ‘Total Recall’, ‘Driving Miss Daisy’, ‘Platoon’, noem maar op. Allen hadden ze waarschijnlijk niet bestaan zonder Frans Afman.

Hij zou er graag nog een keer een boek over schrijven, Frans Afman. Maar een terminale ziekte maakte aan die plannen een einde. Zijn dochter Rozemyn nam het vervolgens op zich om hem te vereeuwigen in een documentaire. Om daarmee niet alleen de wereld te vertellen van haar vader, de ‘Hollywood Banker’, maar ook op zoek te gaan naar de oorsprong van haar eigen fascinatie voor deze markante man. Zo’n zestig uur aan materiaal wist ze nog met hem op te nemen. Vervolgens heeft ze bekenden van haar vader geïnterviewd om het beeld compleet te krijgen: regisseurs als Paul Verhoeven, Oliver Stone en Kevin Costner, filmproducenten, mensen uit de financiële wereld. En de persoon die hem het beste van allemaal kende: Rozemyns eigen moeder en Afmans weduwe.

De documentaire richt zich hoofdzakelijk op Afmans periode bij de bank (eerst Slavenburg’s Bank en na een overname bij Crédit Lyonnais) en laat bijvoorbeeld zijn bestuursjaren bij het Nederlands Film Festival achterwege. Als startpunt geldt het toevallige contact met zijn latere mentor: producent Dino de Laurentiis, met wie hij het plan voor voorfinanciering uitdacht, gebaseerd op de activiteiten van Afmans vader bij de schouwburg in Zwolle. Die wist financiering voor theaterproducties te krijgen door een bepaalde ticketverkoop te garanderen. Frans Afman transponeerde dit idee naar de filmwereld en kwam tot een systeem waarbij een bepaalde afname van (vooral buitenlandse) distributeurs gegarandeerd werd, als garantie voor het terugbetalen van de gevraagde lening. Afman ging hier vervolgens veel verder in dan veel Amerikaanse banken. Durfde grotere risico’s te nemen, wanneer hij overtuigd was van de kwaliteit van een script, of de kunde van een regisseur. Zo stond hij over een periode van ruim twintig jaar aan de basis van meer dan 900 onafhankelijke filmproducties en filmmaatschappijen als Carolco, Cannon en Hemsdale.

‘Betrokkenheid’ is hierbij het codewoord. In tegenstelling tot vrijwel alle andere filmbankiers, hield Frans Afman oprecht van film. Hij interesseerde zich voor de producties, voor de mensen. En dat maakte hem zo geliefd. Maar of het hem ook echt vrienden opleverde, laat de documentaire in het midden. Ja, hij was een graag geziene gast (en ijdel als hij was, liet hij zich ook graag bekijken), maar toen Crédit Lyonnais, en daarmee Afman persoonlijk, verdacht werd van omkooppraktijken, was het snel met de bekende bankier gedaan. Dit onverkwikkelijke einde van een tijdperk komt uitgebreid aan bod, met een hoofdrol voor het grote geld van de Italiaan Giancarlo Parretti, die iedereen behalve Afman (zo stelt de documentaire het althans voor) een rad voor ogen draaide en hoogstpersoonlijk de filmmaatschappijen Cannon en MGM grotendeels kapot wist te maken.

Het is vooral hier dat ‘Hollywood Banker’ toch enigszins gekleurd aandoet. Kritiek op Afman blijft achterwege, en de zogenaamde omkoping (hij verbleef ’s zomers met vrouw en kinderen kostenloos in een strandhuis op Malibu, met Dustin Hoffman en Bruce Willis als buren) wordt wat al te makkelijk weggewuifd onder het mom van ‘het hoorde er nu eenmaal bij’. Zo blijft het vooral een liefdevol portret van een liefhebbende dochter. Maar dat is geenszins een verwijt, slechts een constatering. Dat de invloed van die eenvoudige Hollandse bankier immens was, is een onomwonden feit. En die invloed wordt vakkundig geïllustreerd, vol interessante anekdotes over een wervelende periode uit de filmgeschiedenis. Iets om trots op te zijn.

Wouter de Boer

Waardering: 4

Bioscooprelease: 2 oktober 2014