Hunger (2008)

Regie: Steve McQueen | 90 minuten | biografie, drama, geschiedenis | Acteurs: Michael Fassbender, Stuart Graham, Helena Bereen, Larry Cowan, Liam Cunningham, Dennis McCambridge, Liam McMahon, Laine Megaw, Brian Milligan, Rory Mullen, Lalor Roddy

‘Hunger’ behandelt een recente periode van de moeizame Engels-Ierse verhoudingen. De film toont ons indringend de laatste periode van het leven van Bobby Sands, die als IRA-strijder in hongerstaking ging in de Maze-gevangenis. Regisseur Steve McQueen is er in geslaagd het tijdsbeeld 1981 uiterst beeldend neer te zetten. Bobby Sands (briljant vertolkt door Michael Fassbender) begon de hongerstaking in 1981 om de condities voor de IRA-gevangenen te verbeteren en een status te verkrijgen als politieke gevangene. IRA-gevangenen droegen toen al jaren uit protest tegen hun omstandigheden geen kleding. Zij wasten zich niet en smeerden hun uitwerpselen tegen hun celmuur, zij droegen slechts een deken.

De film begint met een scène waarin een man het bloed van de knokkels van zijn handen wast. De sfeer is dan direct gezet. De man is gevangenisbewaarder, hoe hij zijn handen zo heeft beschadigd komen we al snel te weten. Aanvankelijk volgt het verhaal deze man. Voordat hij uit huis vertrekt kijkt hij eerst onder zijn auto – vanwege het gevaar van een autobom-  zijn vrouw kijkt zorgelijk uit het raam. Nieuwe gevangenen worden Maze binnengebracht, direct worden we geconfronteerd met de bijna mensonterende omstandigheden waaronder zij moeten verblijven, maar ook met de morele kracht waardoor zij hun protest ondanks zware repercussies weten te handhaven.

Het verhaal concentreert zich daarna vooral op Bobby Sands en diens strijd en diepe overtuiging. Hij is bereid tot het uiterste te gaan voor die overtuiging. De haat van de IRA-gevangenen spat voelbaar van het doek af. Voor hun bewakers geldt hetzelfde: de wijzen waarop zij voluit wraak nemen op gevangenen zijn bestiaal en roepen sterke weerzin op. De cameravoering is vooral magnifiek op de momenten dat deze langzaam door de gang van de gevangenis gaat, waar de urine van de gevangenen als vorm van protest onder hun celdeur sijpelt en de uitwerpselen tegen de muur worden gesmeerd.

De take waarin Bobby Sands met een priester (Lian Cunningham) zijn voornemen bespreekt om in hongerstaking te gaan is magistraal. Minutenlang is de camera statisch. Beide mannen starten een verkennende informele discussie over hun gezamenlijke jeugdtijd om daarna in een grootse verbale veldslag over te gaan waarbij de dialoog tot grote hoogte stijgt. De priester probeert de man te overtuigen dat zijn hongerstaking niets anders is dan zelfmoord en dus ingaat tegen de principes van het geloof, maar Bobby verdedigt zijn opvattingen gepassioneerd. Alleen al deze scènes en de kracht van de dialoog zijn de gang naar de bioscoop waard!

De film laat onverbloemd en tot in confronterende details zien hoe diep de mens kan zinken en hoe zwaar de omstandigheden zijn geweest. Op sublieme wijze zijn de beelden diverse malen vermengd met commentaren van Margaret Thatcher. Zij geeft haar visie over de strijd van de IRA en zij belooft geen duimbreed voor deze terroristen te wijken. De interactie tussen haar woorden en de beelden die de regisseur ons laat zien is bijzonder krachtig. De gewelddadige optredens van de bewakers laten zien dat de IRA-gevangenen bestiaal werden behandeld, de regisseur bespaart ons hier weinig. De afloop van het verhaal is slechts geschiedenis.

Toch is het zeker niet een en al geweld, door de fraaie trage shots zijn er veel momenten waarop de geest weer even tot rust kan komen. Het uitgemergelde lichaam van Michael Fassbender is schokkend realistisch. De opbouw van het verhaal is uitstekend, alle acteerprestaties zijn uitzonderlijk, de cameravoering en beeldtaal is fenomenaal krachtig. Dialogen zijn spaarzaam, maar vlijmscherp. Deze benadrukken eens te meer de dramatiek van de film. Briljante, maar confronterende en intimiderende cinema van grote klasse.

Rob Veerman

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 9 oktober 2008