In My Genes (2008)

Regie: Lupita Nyong’o | 78 minuten | documentaire 

Als zwarte in een overwegend blanke wereld heb je het vaak al moeilijk, maar dat is nog niets vergeleken bij de manier waarop albino’s leven in Afrika. In verschillende gebieden in Afrika, zoals in Burundi en Tanzania, schrijven mensen magische krachten toe aan albino’s. Dit leidt ertoe dat sommigen van hen daar vermoord en hun lichaamsdelen verkocht worden. Zo werd in Burundi in november 2008 een zesjarig meisje als vierde slachtoffer in korte tijd aan stukken gehakt. In Tanzania zijn in een jaar tijd meer dan dertig albino’s vermoord. Ledematen en genitaliën van albino’s zouden voor duizenden dollars verhandeld worden aan ’tovenaars’. De Malinese filmmakers Adama Drabo en Ladji Diakite maakten in 2008 de film ‘Fantan Fanga’ (Engelse titel ‘The Power of the Pauper’) over dit dramatisch probleem van de behandeling van albino’s in Afrika. De film werd in maart 2009 gepresenteerd op het Pan-Afrikaans Filmfestival in Ouagadougou, Burkina Faso. De Keniaanse filmmaakster Lupita Nyong’o pakt het voor haar film ‘In My Genes’ (2008) heel anders aan. Haar film is een prachtig innemend portret van albino’s in Kenia, die ondanks alle problemen waar ze tegen aanlopen een menswaardig bestaan proberen te leven.

Centraal in deze film staat de vraag: hoe is het om wit te zijn in een zwarte wereld? Lupita Nyong’o besloot het te onderzoeken en ondervroeg een achttal Keniaanse albino’s naar hun gevoelens en ervaringen. Als rode draad volgt ze een van hen, Agnes, een week lang op de voet. Agnes is een levenslustige vrouw van achterin de veertig die getekend is door haar albinisme. Haar hoofd heeft ze grotendeels in lappen verhuld, zodat de mensen de korsten en littekens op haar huis niet kunnen zien. Haar gezichtsvermogen is ze volledig kwijt; het enige oog is enige jaren geleden verwijderd, het andere is zo aangetast dat ze hem heeft afgeplakt. Toen ze jonger was, is ze veel gepest. Haar vader liet haar harder werken dan de andere kinderen in het gezin (waarin ze overigens niet de enige albino was) en sloeg haar. Al op jonge leeftijd besloot ze haar familie (en dan met name haar vader) achter zich te laten en ver van hen vandaan een nieuw leven op te bouwen. Het blijkt de verstandigste stap in haar leven te zijn geweest. Ze vindt een lieve man en krijgt zeven kinderen – ook al werd gezegd dat ze na de derde beter kon stoppen omdat ze vast een albinokind zou krijgen. “Alsof dat wat uit zou maken. Ik zou net zoveel van dat kind houden als van de andere kinderen.”

Agnes is een vrouw die zich niet uit het veld laat slaan door tegenslag. In de week dat we haar volgen krijgt ze te horen dat ze een agressieve vorm van kanker heeft die haar huid aantast. De ziekte sluimert al jaren en is tevens verantwoordelijk voor de verslechtering van haar ogen. De moedige Agnes gaat na het horen van dit nieuws niet bij de pakken neerzitten en blijft positief. Net als de andere albino’s die Lupita Nyong’o spreekt. James bijvoorbeeld, die op het punt staat vader te worden. Of hij niet bang is dat zijn kind een albino is? “Natuurlijk niet. Of het kind nu zwart of wit is, wat maakt dat nou uit?” De rebelse CK weigert haar albinisme als een ziekte of handicap te beschouwen. Haar manier om om te gaan met het feit dat ze anders is dan haar tweelingzus Delphine, is door haar stekels op te zetten. Voor haar zus is die houding niet altijd even fijn. Maar CK hoeft niet door iedereen aardig gevonden te worden. En medelijden hoeft ze al helemaal niet. Wycliffe is een jonge arts die ons niet alleen wat medische achtergronden weet te vertellen (waarom zoveel albino’s problemen hebben met hun ogen, bijvoorbeeld), maar tevens vertelt over zijn eigen ervaringen. Ook mogen we even binnenkijken op een school voor visueel gehandicapte kinderen, waar jonge albino’s hun onderwijs volgen. Hun ouders hebben ze vaak verstoten, omdat ze zich geen raad weten met hun kind.

‘In My Genes’ is een mooie, hartverwarmende documentaire, dankzij de aanpak van filmmaakster Lupita Nyong’o. Zij geeft de geïnterviewden de kans hun zegje te doen en behandelt ze op humane wijze. Een film over albino’s in Afrika kan net zo goed verzanden in een denigrerende freakshow, maar dat is hier gelukkig niet het geval. De hoofdrolspelers in ‘In My Genes’ zijn tevreden, zelfverzekerde of succesvolle mensen die aantonen dat je ook iets in het leven kunt bereiken als je er anders uitziet dan de rest. De film toont een mooie dwarsdoorsnede van de Keniaanse albinobevolking, want we zien oudere en jongere albino’s, mannen en vrouwen en mensen uit de stad maar ook van het platteland. Het getuigt van een gedegen aanpak van Nyong’o dat ze die diversiteit in acht heeft genomen en niemand over het hoofd heeft gezien. Het respect dat ze voor haar geïnterviewden toont, betaalt zich terug in het feit dat ze allemaal bijzonder openhartig zijn en al haar vragen beantwoorden. ‘In My Genes’ is een bewonderenswaardige film waarin albino’s worden neergezet zoals ze zijn: gewoon mensen zoals jij en ik. Leerzaam, boeiend en aangrijpend. Aanrader!

Patricia Smagge