In Search of Shakespeare (2003)

Regie: David Wallace | 260 minuten | biografie, documentaire, geschiedenis | Acteurs: Ray Fearon, Gerald Kyd, Fred Melamed, Robert Whitelock, Michael Wood, Alexandra Gilbreath

To be or not to be… That’s the question. William Shakespeare (1564-1623) wordt door velen beschouwd als de grootste schrijver die Engeland ooit heeft voortgebracht, niet alleen vanwege zijn literaire werken als zodanig, maar ook vanwege zijn enorme invloed op de Engelse taal, waarin nog steeds honderden woorden, uitdrukkingen en citaten aan hem zijn toe te schrijven. Shakespeare schreef 38 tragedies, historische stukken en komedies. Daarnaast schreef hij 154 sonnetten en een aantal langere gedichten. Over het leven van Shakespeare is niet bijzonder veel bekend. De schaarse informatie die over hem bekend is geraakt, is afkomstig uit geboorte- en overlijdensakten en andere officiële papieren. Daarnaast hebben we natuurlijk zijn talloze toneelstukken, verhalen en gedichten, die veel over hem vertellen. Iemand die bijzonder benieuwd is naar de levensloop van Shakespeare is Michael Wood, een Britse historicus en televisiepresentator die al sinds 1980 documentaires en miniseries maakt waarin hij historische figuren en feiten uitgebreid onder de loep legt.

In de documentaire miniserie ‘In Search of Shakespeare’ (2003) – geproduceerd door de BBC en PBS – duikt Wood in de historie van William Shakespeare. Hij schetst daarbij een beeld van het woelige tweede deel van de zestiende eeuw, waarin Engeland verscheurd werd door religieuze onrust. Aan de ene zijde waren er de katholieken, maar zij werden onderdrukt toen Koningin Elizabeth I aan de macht kwam in 1559, waarna het protestantisme werd naar voren geschoven als de enige godsdienst in het land. Shakespeare werd geboren in een welgesteld katholiek gezin in Stratford upon Avon. Zijn vader John was een vooraanstaande figuur in de stad en werd benoemd tot wethouder. Het ging het gezin Shakespeare in die tijd voor de wind, maar die voorspoed was niet van lange duur. John werd namelijk beschuldigd van illegale wolhandel en verloor zijn positie als wethouder. De miniserie ‘In Search of Shakespeare’ – bestaande uit vier delen – begint met de jongste jaren van Shakespeare. Welke rol speelde vader John bijvoorbeeld in de ontwikkeling van zijn kind? Of zijn huwelijk op achttienjarige leeftijd met de veel oudere Anne Hathaway? En het vroegtijdig overlijden van zijn enige zoontje Hamnet? Volgens de makers van ‘In Search of Shakespeare’ is het vooral de geloofsstrijd die Shakespeare vormde.

Michael Wood neemt zijn kijkers aan de hand en loodst hen langs historische plaatsen. Plekken waar Shakespeare zelf ook geweest is. Hij stapt letterlijk in de voetsporen van de grote bard – in Stratford upon Avon, maar ook in Londen en zelfs Vlissingen passeert de revue bij het schetsen van de geschiedenis van de woelige jaren waarin Shakespeare leefde. Het is wonderbaarlijk om te zien dat een aantal van die gebouwen nog altijd overeind staan. Wood verspreidt bovendien een aanstekelijk enthousiasme, dat je zelfs de muffige oude perkamenten interessant begint te vinden. Soms draaft Wood door. Zijn ogen beginnen al te twinkelen zonder dat er ook maar iets van belang aan hem gepresenteerd wordt. Hij ziet vaak ook wat hij wil zien. Soms staat er niet eens ‘Shakespeare’ in de boeken, maar omdat de handschriften niet eenvoudig te ontcijferen zijn en Wood zo in zijn speurtocht opgaat, haalt hij de zaken door elkaar. Het leven van Shakespeare wordt ontrafeld alsof het een mysterie van Agatha Christie is. Dat is in principe leuk bedacht, maar ‘In Search of Shakespeare’ komt zelden met een opmerkelijke onthulling. Het leven van de legendarische bard wordt spannender gemaakt dan het was.

Het grootste probleem van deze miniserie is het feit dat Wood regelmatig suggestief is. Omdat er zo weinig feiten bekend zijn over Shakespeare, doen de wildste verhalen de ronde. Complottheorieën zijn er genoeg. Wood weerlegt sommige van die verhalen, maar onderstreept juist weer andere. De echte waarheid komt niet boven tafel en valt wellicht ook niet meer te achterhalen. Neem het levensverhaal van Shakespeare, zoals Wood het voorlegt, met een korreltje zout en geniet van de prachtige fotografie en het boeiende – want dat is het zeker – relaas van de roerige Elizabethaanse periode in de Britse geschiedenis. Als tijdsdocument voldoet ‘In Search of Shakespeare’ namelijk zeker. De plaatjes zijn beeldschoon geschoten en als kers op de taart duikt The Royal Shakespeare Company regelmatig op om scènes na te spelen uit Shakespeares roemrijke oeuvre. Deze fragmenten, gespeeld door enkele van de beste toneelacteurs uit Groot-Brittannië, vormen het absolute hoogtepunt van deze miniserie. Voor liefhebbers van tragedies als ‘Othello’ en ‘Romeo and Juliet’, historische stukken als ‘The Life of Henry the Fourth’ en komedies als ‘Twelfth Night’ is dit smullen geblazen!

Historisch is ‘In Search of Shakespeare’ helaas niet zo accuraat als het pretendeert te zijn, soms gaat het er zelfs behoorlijk suggestief aan toe. Maar visueel is deze miniserie aantrekkelijk en de duik die Michael Wood maakt in de boeiende geschiedenis van het Engeland van eind zestiende eeuw is aanstekelijk en intrigerend. Soms maakt Wood het allemaal groter, mooier en spannender dan het is, maar zeg nou zelf: liever een presentator die bruist van het enthousiasme dan een stijve hark die domweg opdreunt wat hij tegenkomt.

Patricia Smagge