In the Fog – V tumane (2012)

Regie: Sergei Loznitsa | 128 minuten | drama, geschiedenis, oorlog | Acteurs: Vladimir Svirskiy, Vladislav Abashin, Sergei Kolesov, Nikita Peremotovs, Yuliya Peresild, Kirill Petrov, Dmitrijs Kolosovs, Stepans Bogdanovs, Dmitry Bykovskiy, Vlad Ivanov, Igor Khripunov, Nadezhda Markina, Boris Kamorzin, Mikhail Evlanov, Sergey Russkin, Timofey Tribuntsev


Na het indrukwekkende ‘My Joy’, dat een bescheiden bioscooprelease kreeg in Nederland dankzij het ‘Previously Unreleased’ programma van het Eye Film Instituut, maakte Sergei Loznitsa het al even meeslepende ‘In the Fog’ (‘V tumane’). Tijdens het filmfestival van Cannes in 2012 werd de regisseur beloond met de FIPRESCI Prize. In beide films speelt de ondermijnende kracht van de omgeving en gebeurtenissen buiten de macht van de mens op diens welwillendheid en goedheid een doorslaggevende rol.

‘In the Fog’ speelt zich af in 1942 in het westen van de Sovjet-Unie, een grensgebied bezet door de Nazi’s. Wit-Rus Loznitsa laat het droevige verhaal zich traag ontvouwen in deze adaptatie van het boek met dezelfde titel van Vasili Bykov, wat betekent dat je de titel van de film voor een groot deel niet letterlijk hoeft te nemen.

‘In the Fog’ opent met een adembenemend mooi tracking shot van een publieke terechtstelling, waarbij drie mannen opgehangen worden. Daarna focust de film zich op drie andere mannen. Twee partizanen, Burov (Vlad Abashin) en Voitik (Sergei Kolesov), gaan door de niets ontziende natuur van hun vaderland op zoek gaan naar een derde man. Deze Sushenya (Vladimir Svirskiy) blijkt een oude kennis van Burov te zijn, maar de intentie van het bezoek is niet bepaald vriendschappelijk. Desondanks krijgt Burov van Sushenya’s vrouw een warme maaltijd aangeboden en gaat Sushenya zonder tegensputteren mee. Hij biedt zelfs aan zijn eigen schep mee te nemen.

We volgen de drie mannen op hun tocht door het bos, waar de executie van Sushenya sneller lijkt plaats te vinden dan verwacht. Maar het lot heeft iets anders voor de partizanen in petto. De mannen worden opgemerkt door de Russische politie en Burov wordt neergeschoten. Sushenya weet te ontsnappen, maar tegen alle verwachtingen in keert hij, als de rust is weergekeerd, terug naar de plek en redt hij de levensgevaarlijk gewonde Burov, door hem op zijn rug naar een veiliger heenkomen te vervoeren. Onder bedreiging van het wapen van Voitik gaat de tocht verder. En dan is er ruimte voor een drietal flashbacks, waarin de mist rondom het verleden van deze drie heren langzaam optrekt.

Sushenya is een voormalig spoorwegmedewerker. Hij wordt ten onrechte verdacht van collaboratie met de Duitsers. Zijn collega’s, de drie ter dood veroordeelden uit de beginscène, krijgen wel hun straf, maar hij wordt vrijgelaten door de Duitsers. Dat, zo wordt hem door de gruwelijk sadistische Duitse officier (gespeeld door Vlad Ivanov, die hier een zo mogelijk nog barbaarser personage neerzet dan in het voortreffelijke ‘4 Maanden, 3 weken & 2 dagen, waarin hij Mr. Bebe speelde), fijntjes meegedeeld, is een ergere straf dan de dood. Voor de goudeerlijke en fatsoenlijke Sushenya geen heldenverering, in plaats daarvan wordt hij door iedereen verdacht overgelopen te zijn naar de Duitsers, zelfs zijn vrouw twijfelt aan zijn oprechtheid. Een lot dat hij ogenschijnlijk stoïcijns met zich meedraagt, maar in hem woedt een storm aan emoties. Hij wordt verteerd door morele vraagstukken, wat Vladimir Svirskiy uitmuntend duidelijk maakt. Wát een prachtrol, deze waardige Sushenya.

De afwezigheid van muziek zorgt voor een continue sinistere lading, wat versterkt wordt door het vakmanschap van cinematograaf Oleg Mutu (bekend van het hier al eerder genoemde ‘My Joy’ en ‘4 maanden, 3 weken & 2 dagen’, maar ook ‘Beyond the Hills’ en ‘In Bloom’). Het rustige verteltempo is wellicht een opgave voor de een, maar als je de moeite neemt, is ‘In the Fog’ een film die nog dagen blijft resoneren. Oorlog zonder vrede en straf zonder misdaad in deze Russische instant-klassieker.

Monica Meijer

Waardering: 4

Bioscooprelease: 12 december 2013
DVD-release: 18 juli 2014