In the Name of – W imie… (2013)

Regie: Malgorzata Szumowska | 102 minuten | drama | Acteurs: Andrzej Chyra, Mateusz Kosciukiewicz, Lukasz Simlat, Maja Ostaszewska, Maria Maj, Tomasz Schuchardt, Kamil Adamowicz, Mateusz Gajko, Jakub Gentek, Daniel Swiderski, Mateusz Malczewski, Krystian Poniatowski, Kacper Sztachanski, Kamil Konopko

De Poolse cinema maakt in 2014 een opmars in het internationale filmcircuit. In films als ‘Ida’ en ‘Aftermath’ (‘Poklosie’) worden het getroebleerde oorlogsverleden, de stille communistische jaren en religieuze taboes aan de kaak gesteld. Het lijkt alsof het Oost-Europese land met het hanteren van deze thematiek collectief in het reine probeert te komen met zijn eigen verleden. Opdat deze boetedoening de gecompliceerde nationale identiteit herstellen kan. Ook ‘In the Name of’ (Of ‘W imie’ zoals de titel in het Pools heet) schuilt zich onder deze geëngageerde groep films.

Dat doet het aanvankelijk op een zeer subtiele en daardoor aangename manier. In een traag tempo introduceert ‘In the Name of’ een typisch Pools plattelandsleven. Het leven is er ongecompliceerd: de zon schijnt onherroepelijk, het werk op het veld is zwaar en de eenzaamheid is als bindende factor iedereen tot last. Alleen een streng katholieke tuchtschool geeft kleur aan de anders levensloze gemeenschap van handeling. Priester Adam is daarin de religieuze spil die het dorpje bij elkaar houdt. De geestelijke is een gewaardeerde kracht bij wie ieders geheimen veilig zijn. Maar ook Adam ontkomt niet aan de seksuele verleidingen die het gehucht overspoelen.

De kleine samenleving lijkt zich regelrecht richting een catastrofale explosie te bewegen. Niets is echter minder waar. Het evenwicht van het rustieke landelijke bestaan dat de film presenteert blijft in grote mate intact. De verwachte ontploffing blijft uit. In gefragmenteerde scènes is het een opeenvolging van ogenschijnlijke alledaagse gebeurtenissen. Maar onder dat onbewogen oppervlak broeit het. Uiteindelijk blijft een grote frictie achterwege, maar worden er al sinds het begin moeilijk waarneembare haarscheurtjes geopend die naarmate de film vordert als een puzzel bij elkaar komen. De priester vormt daarin het absolute middelpunt. De seksuele verleidingen krijgen ondanks het celibaat steeds meer de overhand. Daaruit krijgt ook zijn problematische verleden vorm.

Door het gefragmenteerde karakter van ‘In the Name of’ blijft de film lang boeien. Regisseur Malgośka Szumowska kiest ervoor wat ze wel en wat ze niet toont. Gekoppeld aan het lage tempo levert dat een aangrijpende en gestructureerde opbouw op. Het beeld past zich aan dat tempo aan. De observerende camera beweegt veelal rustig, de montage is kalm. Overeenkomstig met de gemoedstoestand van priester Adam versnelt de camera alleen waar nodig. Daardoor krijgt ‘In the Name of’ een gevoelige ondertoon. Hoewel de decoupage redelijk eenvoudig is en de personages door het observerende karakter niet allemaal even veel diepgang krijgen, past het consequente gebruik ervan de film als gegoten. Ook de overige cinematografie zorgt voor een compleet totaalbeeld. De hand-heldcamera blijft dicht op de huid, de belichting is fel en het acteerwerk is naturel. De innerlijke strijd van Adam is pijnlijk voelbaar.

Dat niveau houdt ‘In the Name of’ lang vast. Tegen het eind moet er echter toch met een moraliserende vinger worden geheven. Het is vooral de kerk die het daarbij moet ontgelden. Het individu is slachtoffer. Door deze nadrukkelijke terechtwijzing gaat veel subtiliteit verloren. Kort gezegd, duurt de film te lang. Dat neemt niet weg dat ‘In the Name of’ alles bijeengenomen een indringende filmervaring is.

Wouter Los

Waardering: 4

Bioscooprelease: 5 juni 2014
VOD-release: 18 september 2014
DVD-release: 18 september 2014