Is the Man Who Is Tall Happy? (2013)

Regie: Michel Gondry | 88 minuten | documentaire, animatie | Met: Michel Gondry, Noam Chomsky

De man van het beeld in gesprek met de man van het woord, zo kan ‘Is the Man Who Is Tall Happy?’ in het kort worden samengevat. Eerstgenoemde is Michel Gondry, videoclipartiest, reclamemaker en bovenal succesvol regisseur van films als ‘Eternal Sunshine of the Spotless Mind’, ‘Be Kind Rewind’ en ‘The Science of Sleep’. In zijn werk spreidt Gondry een oogstrelende esthetische bekwaamheid tentoon die hem tot een ware beeldkunstenaar maakt.

De man van het woord is linguïst Noam Chomsky, die bekendheid wierf met zijn voor velen provocerende idee dat de maakbare mens niet bestaat. Taal is een aangeboren en mentale verworvenheid, die weinig van doen heeft met onze externe waarneming. Opgegroeid tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam Chomsky tot het besef dat de menselijke geest een interessanter onderzoeksgebied is dan de fysieke uitingen daarvan. Zijn cognitieve manier van werken was een breuk met de oude manier van oneindige dataverzameling. Zijn politieke stellingname is al even deviant. Zijn linkse, in eigen woorden anarchistische manier van denken, wordt vaak als controversieel gezien.

Reden te meer om de twee briljante koppen bij elkaar te steken. Helaas komt de gedachtewisseling nooit helemaal uit de verf. Dat komt ten eerste door de afstand tussen de twee grootmeesters. Gondry, zo geeft hij zelf toe, kan zich in de verscheidene gesprekken die ze voeren niet aan zijn eerbiedige nervositeit onttrekken. Daarbij komt dat zijn Engels enigszins tekortschiet, waardoor er geregeld ruis in hun onderlinge communicatie ontstaat. Bovendien heeft de eigenzinnige Chomsky zichtbaar moeite om het woord af te staan. De tachtiger heeft zoveel te vertellen dat Gondry er nauwelijks tussenkomt.

Het heeft als gevolg dat het tamelijk eenzijdige interview vooral in eerbied blijft steken. Het denken van Chomsky komt uitvoerig aan bod, maar nergens wordt er gezocht naar de raakvlakken tussen hun beider gedachtegoed. In de filmische uitwerking die ‘Is the Man Who Is Tall Happy?’ krijgt, zou een discours over het filmmedium zelf niet overbodig zijn. Want hoe zit dat precies met de betekenisgeving van beeldtaal in vergelijking tot het meer archaïsche besef van gesproken of geschreven taal? Leren wij beelden hetzelfde begrijpen zoals we dat met taal doen? En hoe gaat het met de connotaties achter dat beeld? Er wordt niet over gesproken. Een beter begrip van film krijgen we er niet van.

Dat betekent niet dat Chomsky helemaal niets interessants te vertellen heeft. Alhoewel hij geregeld in herhaling valt, zijn de uitweidingen over herinneringen, wetenschap en semantiek boeiend. De denkbeelden worden bovendien prachtig versterkt door de inzichtelijke animaties van Gondry. ‘Is the Man Who Is Tall Happy?’ bestaat voor 98% uit ambachtelijk getekende animaties, een titanenwerk van formaat. De uiteenzettingen van Chomsky krijgen zo evenwel een fraai symbolische diepgang die op basis van het gesprek alleen ontbreekt. Er wordt daardoor evenwel zoveel informatie op de toeschouwer afgevuurd, dat het opletten geblazen is. ‘Is the Man Who Is Tall Happy?’ is een intrigerende film, die wellicht in een iets andere vorm (als graphic novel bijvoorbeeld) beter had gewerkt.

Wouter Los

Waardering: 3

Bioscooprelease: 12 november 2015