It’s Winter – Zemastan (2006)

Regie: Rafi Pitts | 86 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Mitra Hajjar, Ali Nicksaulat, Said Orkani, Hashem Abdi, Zahra Jafari, Naser Madahi, Safari Ghassemi, Vaiolah Sali, Hossein Hadgbegi, Mohammad Nazari, Leila Solymani, Ali Fanaian

Iran heeft ondanks, of misschien wel dankzij het streng islamitische regime, een stevige reputatie als het gaat om mooie, vaak poëtische films die vaak worden opgenomen met niet-professionele acteurs in het alledaagse stadsleven van Teheran. ‘It’s Winter’ is daar geen uitzondering op.

De film begint met het voornemen van een man om zijn vrouw en dochter te verlaten om naar het westen te gaan. Daar, in Europa, ligt immers het werk voor het oprapen. Hij laat vrouw en dochter achter, zonder nog iets van zich te laten horen. Totdat het bericht komt dat hij niet meer leeft.

Ondertussen heeft Mahrab al lang een oogje op de knappe jonge moeder. Zij wijst dit in eerste instantie af, maar nadat ze weduwe wordt, gaat ze toch in op Mahrabs avances, die dan ondertussen ook een baan heeft gevonden.

Het verhaal is echter ondergeschikt aan de sfeer en de algemene toon van de film. De sfeer is, zoals de titel al suggereert, winters. Witte straatbeelden, dikke jassen, maar ook een winters beeld van de Iraanse samenleving: mensen hebben weinig oog voor elkaar, er is geen werk, en iedereen wil weg. De uitzondering daarop is Ali Reza, een wat verlegen monteur die Mahrab aan een baan helpt. De twee mannen sluiten vriendschap, en ondanks meningsverschillen en ruzies blijft die vriendschap overeind. De relatie tussen de twee mannen is misschien nog wel belangrijker voor de film dan de relatie tussen Mahrab en de weduwe. Daar waar de laatste twee halverwege de film wel erg plotseling bij elkaar komen en dan zelfs meteen trouwen, krijgt de vriendschap met Ali Reza wat meer tijd voor nuances en hoogte- en dieptepunten.

Het gaat in ‘It’s Winter’ echter vooral om Mahrab zelf, een dromer die eigenlijk het liefst zo weinig mogelijk werkt. Onrust lijkt hem voort te drijven: als hij werkloos is zoekt hij werk en als hij geen vrouw heeft zoekt hij een vrouw, maar als hij wél werk en liefde gevonden heeft, zoekt hij weer de vrijheid van weleer.

Ook Mahrab meent op een gegeven moment dat hij die vrijheid zal vinden in Europa en hij is van plan om Iran te verlaten. De geschiedenis herhaalt zich voor de arme weduwe, zo lijkt het. Dit voornemen is het begin van een verrassend en toch ook wel tragisch einde. De cirkel is rond: steeds weer maken mensen dezelfde fouten. Maar het tragische einde is tegelijkertijd een hoopvol einde. Mahrab lijkt de cirkel van onrust uiteindelijk toch te doorbreken.

‘It’s Winter’ is een poëtische, verstilde film: mooi maar niet echt opvallend. Alle thema’s (liefde, vriendschap, vrijheid, hoop) komen losjes aan bod, maar dringen zich niet te veel aan de kijker op. De mooiste fase in de film zijn de scènes waarin Mahrabs relaties met zowel Ali Reza als de weduwe nog in ‘aanbouw’ zijn: het dollen van de twee vrienden als ze door de nachtelijke straten van Teheran lopen, of de prachtig geacteerde onzekerheid van Mahrab als hij de mooie vrouw aanspreekt. Het zijn de meest subtiele en tegelijk meest uitgedachte scènes van de film. Daarna kabbelt de film voort tot het subtiel-dramatische einde. Een aanrader voor de liefhebber van ingehouden poëzie.

Daniël Brandsema