Ivoren wachters (1998)

Regie: Dana Nechustan | 75 minuten | drama | Acteurs: Stijn Westenend, Roef Ragas, Gwen Eckhaus, Cees Geel, Elvira Out, Carice van Houten, Rop Verheijen

Ter gelegenheid van het honderdste geboortejaar van de Nederlandse schrijver Simon Vestdijk (1888-1971), werden in 1998 drie films uitgebracht, gebaseerd op enkele van zijn bekendste romans. De titels: ‘De ziener’ (Gerrit van Elst), ‘Het glinsterend pantser’ (Maarten Treurniet) en ‘Ivoren wachters’ (Dana Nechushtan). Hoewel ze alledrie in première zijn gegaan op het Nederlands Film Festival, zijn ze daarna enkel op tv vertoond. Na veertien jaar zijn ze nu ook eindelijk op dvd verkrijgbaar.

‘Ivoren wachters’ verhaalt over de zeer begaafde gymnasiast Philip Corvage (Stijn Westenend), die naast een groot intellect behept is met een abominabel slecht gebit. Zijn nieuwe leraar Nederlands, de sociaal gehandicapte maar zeer gedreven Frits Schotel de Bie (Roef Ragas), verliest zijn zelfbeheersing in de klas wanneer Philip hem continu betweterig onderbreekt en bijt hem toe dat hij zijn “afgebrande kerkhof” voor zich moet houden. Philip zint vervolgens op wraak en wil excuses afdwingen. Bij toeval komt hij in contact met de verloofde van Frits (Elvira Out), die medelijden met hem krijgt en hem besluit te helpen.

Naast dit centrale plot spelen Philips moeizame relatie met zijn oom bij wie hij inwoont (een heerlijk schmierende Joop Doderer) en zijn hofmakerij richting diens schoonmaakster Nel (Gwen Eckhaus) een grote rol. Vooral dat laatste brengt hem in de problemen vanwege haar stikjaloerse vriend (Cees Geel met een ietwat opzichtige pruik). De film richt zich vooral op Philips verlangen naar liefde (of genegenheid), waardoor zijn clash met Schotel de Bie wat raakt afgezwakt. Waarschijnlijk was de film, die slechts 75 minuten duurt, gebaat bij wat extra scènes om de balans beter te krijgen.

Waar het boek ‘Ivoren wachters’ (1951) vermoedelijk in de jaren 30 speelt, heeft regisseuse Dana Nechushtan de handeling verplaatst naar de jaren 70. Die keuze onderstreept ze met een grote aandacht voor onder meer de architectuur van toen en een soundtrack die vrijwel geheel bestaat uit rockklassiekers uit die tijd. Deze moderne touch maakt de film toegankelijk voor een wat jonger publiek, maar liefhebbers van de roman kan het tegen de borst stuiten omdat hiermee de toonzetting drastisch is veranderd. Zoals Nechushtan zich wel meer vrijheden heeft veroorloofd ten opzicht van het verhaal.

Los van het boek beschouwd, blijft de film echter heel aardig overeind staan. Nechushtan heeft zich zichtbaar vermaakt met experimenten in cameravoering en montage die, hoewel niet helemaal consequent doorgevoerd, de film een duidelijk eigen gezicht geven. Het scenario had wat scherper gekund, maar Nechushtans talent (ze was enkele jaren eerder afgestudeerd aan de Filmacademie) schemert al goed door. Een aardigheidje is dat ‘Ivoren wachters’ het acteerdebuut is van Carice van Houten in een lange speelfilm. Haar rol als schoolvriendin van Philip is marginaal, maar het blijft een leuk gegeven.

Wouter de Boer

‘Ivoren wachters’ verschijnt donderdag 20 september 2012 op DVD (Simon Vestdijk Filmselectie).