Jari Litmanen The King – Kuningas Litmanen (2012)

Regie: Arto Koskinen | 90 minuten | documentaire, biografie | Met: Jari Litmanen, Danny Blind, Frank de Boer, Ronald de Boer, Xavi Hernández, Sami Hyypiä, Harri Kampman, Tommi Kautonen, Jari-Pekka Keurulainen, Liisa Litmanen, Olavi Litmanen, Antti Niemi, Sauli Niinistö, Marc Overmars, Carles Puyol, Edwin van der Sar, Louis van Gaal

In de documentaire ‘Jari Litmanen: The King’ spreekt de normaal zwijgzame Finse topvoetballer Jari Litmanen. Regisseur Arto Koskinen laat – naast de hoofdrolspeler – ook talloze ex-medespelers, coaches, zijdelings betrokkenen en zijn ouders aan het woord. Van de perschef van Ajax, David Endt, tot de voormalige bondscoach van Finland, Stuart Baxter. Jari had het talent voor voetbal niet van een vreemde. Zowel zijn vader als zijn moeder konden ook een aardig balletje trappen, bij het plaatselijke Reipas Lahti. Hier maakt Jari op 16-jarige leeftijd zijn debuut in de hoofdmacht. In 1990 maakt hij de overstap naar de Finse topclub HJK Helsinki. Via MyPa, Ajax, Barcelona, Liverpool, Ajax,FC Lahti, Hansa Rostock, Mälmo FF, Fulham, FC Lahti en HJK Helsinki beëindigt Litmanen uiteindelijk op 40-jarige leeftijd zijn indrukwekkende carrière. Naast het steenkolenengels van ex-teamgenoten Ronald en Frank de Boer en scout Tonny Pronk kan de liefhebber van voetbal ook genieten van terugblikken op enkele legendarische wedstrijden: Ajax-Bayern München (halve finale UEFA Champions League 1995/1996), Finland-Hongarije (het nét missen van de play-offs voor plaatsing WK), Turkije-Finland (uitslag 1-3 met een staande ovatie voor Litmanen van het fanatieke thuispubliek in Istanbul) en Engeland-Finland, een wedstrijd die hij uitspeelde met een op meerdere plaatsen gebroken arm.

Jari Litmanen, ‘the king’, werd in 2010 in zijn voormalige thuishaven Lahti geëerd met een standbeeld. Litmanen maakte stoïcijns, weinig spraakzaam bij elke topclub na de trainingen extra minuten om een nog completere voetballer te worden. Hij werd geroemd om zijn spelinzicht, bevlogenheid en het vermogen om anderen beter te laten spelen. Een op en top prof die helaas vaak met blessures kampte. Dat stond meerdere basisplaatsen bij de echte topclubs Barcelona en Liverpool in de weg.

We volgen Jari Litmanen naar plaatsen die een belangrijke rol speelden in zijn omvangrijke loopbaan: Amsterdam, Barcelona (waar ex-medespelers Carles Puyol en Xavi de loftrompet over hem afsteken), Liverpool (waar hij met jonkie Steven Gerrard te maken kreeg) en Lahti. We horen Louis van Gaal, die hem oorspronkelijk als ‘6’ (rechtshalf) verwelkomde en hem bij Ajax omvormde tot de perfecte vervanger van Dennis Bergkamp als nummer 10 (schaduwspits, komende vanaf het middenveld) en zien een geëmotioneerde Danny Blind. Litmanen vormde in de ‘gouden tijd’ van Ajax de as met andere toppers als Van der Sar, Blind, Rijkaard en Kluivert.

Slechts twee keer zien we een geëmotioneerde Litmanen. Dat is wanneer er stil wordt gestaan bij de dood van zijn vier jaar oudere neef (“Hij was als een broer voor me.”) en zijn begeleider/zaakwaarnemer Heikki Martinen, die hij zag als grootste vriend en vaderfiguur. Jari Litmanen speelde 137 interlands waarin hij 32 keer doel trof. Er werden in de jaren 80 in Nederland maar liefst 1587 jongens naar hem vernoemd. Jari Litmanen, de ‘man van glas’, die door zijn slechte rechterenkel vaak met spierblessures kampte, maar gelukkig ook nog grappen kan maken als hij weer op consult moet bij een chirurg (“Ja, dit keer is het de rechterknie. Je moet af en toe wisselen, voor de balans.”). Jari Litmanen, modelprof en mentor, een toonbeeld van sportiviteit.

Voor liefhebbers van de edele voetbalsport is deze documentaire een must see. Helaas komen we niet veel meer te weten over zijn leven naast het voetbal. Tsja, als ‘koning’ heb je nu eenmaal bepaalde rechten die het voetvolk maar te accepteren heeft…

Ruud Stift

‘Jari Litmanen The King’ verschijnt 7 januari 2014 op DVD.