Jodhaa Akbar (2008)

Regie: Ashutosh Gowariker | 193 minuten | drama, oorlog, avontuur, romantiek, geschiedenis | Acteurs: Aishwarya Rai, Hrithik Roshan, Ila Arun, Chetana Das, Kulbhushan Kharbanda, Suhasini Mulay, Digvijay Purohit, Mrs. Punam S. Sinha, Sonu Sood, Rucha Vaidya, Rajesh Vivek, Yuri

Wat een prachtig sprookje! Hoewel, als we de voice-over van de gerenommeerde acteur Amitabh Bachchan mogen geloven, gaat het hier om een waar gebeurd verhaal. Natuurlijk is het een beetje mooier en compacter gemaakt, maar desalniettemin schijnt alles op waarheid gebaseerd te zijn. Toch voelt het aan als een tijdloos en hyperromantisch stuk fictie, waarbij je vaak heerlijk kunt wegdromen (ware het niet dat er af en toe wat doden vallen en bloedspetters in de rondte vliegen). Een verhaal over de stoere prins op het witte paard – of, in dit geval, een olifant – en een beeldschone prinses die samen hun problemen overwinnen en de ware liefde laten zegevieren. Het verhaal heeft alles – van grote veldslagen tot intieme liefdesmomenten – en is technisch zeer kundig gerealiseerd. De beelden van de paleizen, omgevingen, en menigtes zijn schitterend; de montage is dynamisch en to-the-point; de zang- en dansnummers zijn stuk voor stuk sfeervol en interessant, met een perfecte integratie in het verhaal; en het acteerwerk van de hoofdrolspelers is overtuigend en genuanceerd. Daarnaast is de boodschap van de film hartverwarmend en is het te hopen dat de uitwerking van deze thematiek in de film – het vredig naast elkaar laten bestaan van verschillende religies – geen sprookje is.

“Twee geloven op één kussen, daar komt de Duivel tussen” luidt een bekend Nederlands spreekwoord, en dit is precies het obstakel dat Jalaluddin en Jodha proberen te overwinnen. Aanvankelijk wordt er schande van gesproken wanneer de islamitische Jalaluddin voorstelt om een (verstands)huwelijk aan te gaan met het hindoemeisje Jodha. Ook wil Jodha haar kersverse man in het begin niet aanraken vanwege hun verschillende achtergronden, maar vooral de (gearrangeerde) omstandigheden van hun huwelijk. En halverwege de film is er zelfs letterlijk een afscheiding aangebracht in het bed: een doorschijnend laken dat dezelfde functie heeft als de eveneens uit lakens bestaande “muur van Jericho” van Clark Gable in ‘It Happened One Night’. En, al gaat het in dit laatste geval meer om respect en algemene liefde in plaats van religieuze bezwaren, de film als geheel heeft toch een sterk “I have a dream”-gehalte, met als droom dat verdraagzaamheid binnen en tussen religies ooit de boventoon zal voeren. Alsmede de gelijkwaardigheid van man en vrouw. Vooral de islamitische Jalaluddin komt er in de film goed vanaf. Hij lijkt de meeste concessies te moeten doen, en doet deze ook zonder veel te morren. Hij staat bijvoorbeeld toe dat Jodha haar eigen hindoetempel heeft binnen zijn paleis, en verplicht haar niet zich te bekeren, zoals hij dat ook niet verlangd van krijgsgevangen of zijn onderdanen. Verder geeft hij ook te kennen dat de islam toestaat dat de vrouw, net als de man, het huwelijk ontbindt als zij zich hier niet in kan vinden.

Het is vooral mooi en inspirerend om Jalaluddin zo met zijn geloof om te zien gaan, maar voor de dramatiek in de relatie is het enigszins te betreuren dat de man vanaf jongs af aan al zo’n open houding blijkt te hebben. Hij is altijd zo begrijpend dat er nooit even een lekkere ruzie plaatsvindt. En wanneer er dan een ruzie plaatsvindt, die op misverstanden gebaseerd blijkt, worden de oplossing en oorzaak al heel snel uitgesproken. Gelukkig zorgt deze situatie er wel voor dat Jalaluddin echt moet strijden voor de liefde van Jodha en er enkele romantische en speelse scènes langskomen wanneer hij haar moet gaan halen bij haar ouders thuis. Even lijkt er een donker randje aan het karakter van Jalaluddin naar voren te komen wanneer hij op brute wijze een tegenstander uit de weg ruimt, maar dit blijkt geen consequenties te hebben. Ook de dramatische spanning in de politieke, militaire situatie laat enigszins te wensen over. Er wordt wel af en toe iets ondernomen of gepland tegen de hegemonie van Jalaluddin, maar het zorgt voor iets te weinig opbouwende dreiging en daadwerkelijke confrontaties.

Echter, de confrontaties die wel te zien zijn, zijn doorgaans opwindend verbeeld. Meteen in het begin van de film zit al een epische strijd tussen twee legers die sterk doet denken aan ‘The Return of the King’, tot aan de te hulp schietende olifanten toe. Een slotgevecht lijkt weer geïnspireerd te zijn door de één-tegen-één gevechten in ‘Troy’. Een andere film is te herkennen in het trainings-zwaardgevecht op de binnenplaats van het paleis van de ouders van Jodha, te weten ‘Crouching Tiger, Hidden Dragon’, inclusief identieke camerastandpunten. Gelukkig blijft het slechts bij korte vlagen van herkenning en is de film als geheel geen kopie van andere films geworden. Daar is de filmmaker te professioneel en te getalenteerd voor. Regisseur Gowariker liet eerder met Oscargenomineerde ‘Lagaan’ zien boven een beproefd genre uit te kunnen stijgen door het over de personages en emoties te laten gaan.

In ‘Jodhaa Akbar’ gaat het ook over de personages en hun emoties, en het is dit aspect dat de film tot zo’n groot succes maakt en de toeschouwer aan het verhaal weet te binden. En dit zou niet mogelijk zijn geweest zonder de uitstekende acteerprestaties van hoofdrolspelers Hrithik Roshan en Aishwarya Rai. Roshan, bekend uit de knallers ‘Dhoom 2′ en ‘Krrish’, lijkt in eerste instantie gewoon een perfecte filmhunk te zijn, met zijn bruin-groene ogen en zijn – in één scène uitgebreid in beeld komende – gespierde lichaam, maar blijkt ook nog eens redelijk te kunnen acteren. Hij heeft wellicht niet heel veel bereik, maar weet toch de onderhuidse emoties van frustratie en verliefdheid aardig te doen doorschemeren en houdt de kijker geïnteresseerd in zijn personage. Aishwarya Rai, in het Westen één van de beroemdste Bollywoodactrices en hier bekend uit films als ‘Bride & Prejudice’ en ‘The Last Legion’, doet het nog beter in haar onderkoelde rol van Jodha, die langzaam maar zeker ontdooit en echte liefde ontwikkelt voor haar man.

De muziek verdient ook nog wel even een vermelding. Normaal gesproken barsten personages en figuranten namelijk spontaan in zang- en dans uit en verstoren daarmee de natuurlijke voortgang van het verhaal. Dit is niet per se problematisch en is nu eenmaal een onderdeel van het genre die de kijkers geaccepteerd en omarmd hebben. De muziek van A.R. Rahnam – die ook ‘Lagaan’ van muziek voorzag – in ‘Jodha Akbar’, echter, is nagenoeg volmaakt geïntegreerd in het verhaal. Zang- en dansnummers vinden meestal plaats in de vorm van lofzangen op de keizer, of persoonlijke gebedszangen van Jodhaa voor God Krishna. Hierdoor wordt de illusie van het verhaal nooit verbroken, maar kun je tegelijkertijd wel genieten van prachtige muziek, die soms klein en gevoelig is, en dan weer grootschalig met mooie choreografie.

Kortom, ‘Jodhaa Akbar’ heeft avontuur, spektakel, en emotie. De film bevat nauwelijks over-de-top acteermomenten of melodrama, en weet de kijker succesvol drie uur lang zijn wereld van prinsen en prinsessen in te trekken. Het mag dan wel een zogenaamd kostuumdrama zijn, de thematiek is nog altijd actueel en relevant, met alle religieuze conflicten die tegenwoordig spelen in de wereld. Dramatisch gezien en qua spanning gaat het allemaal soms wat te makkelijk of te snel – wat wel degelijk de angel uit het verhaal haalt – maar de film als geheel is zo onweerstaanbaar, dat het niet veel uit maakt. Het niveau van ‘Lagaan’ wordt hierdoor wellicht net niet gehaald, maar ‘Jodhaa Akbar’ is nog steeds een prima genietbare, en heerlijk romantische avonturenfilm.

Bart Rietvink

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 15 februari 2008