Journal de France (2012)

Regie: Raymond Depardon, Claudine Nougaret | 100 minuten | documentaire | Met: Raymond Depardon, Claudine Nougaret, Henry Chapier, Jacques Chirac, Mireille Darc, Alain Delon, Françoise Etchegaray, Valéry Giscard d’Estaing, Jean-Luc Godard, Sophie Maintigneux, Nelson Mandela, Mireille Mathieu, Yves Mourousi, Maurice Papon, Françoise Prenant, Marie Rivière Eric Rohmer, Rosette, Jean Rouch

“Als je Frankrijk wil fotograferen, moet je heel wat afrijden,” zegt fotograaf Raymond Depardon terwijl hij per auto door zijn eigen land trekt, waarvan hij naar eigen zeggen sommige delen slechter kent dan bijvoorbeeld het Oost-Afrikaanse land Djibouti. Daarom rijdt hij gedurende zes jaar door Frankrijk, om het land vast te leggen zoals hij het herinnert uit zijn jeugd. Hij trekt over landweggetjes, portretteert de mooiste Franse landschappen en legt bijna vergane stukjes Frankrijk vast op de gevoelige plaat. Zijn lens vindt ouderwetse herenkappers, kleine boulangeries en lege boulevards in herfstige sferen. 

De film ‘Journal de France’ volgt Depardon onderweg langs deze plekken en laat de fotograaf ondertussen vertellen over zijn vak en zijn leven. Hij legt uit hoe een ouderwetse plaatcamera werkt, hoeveel sluitertijd er nodig is en hoe nauw dit allemaal luistert. Hij vertelt over de eenzaamheid van zijn vak maar ook over het sprongetje dat zijn hart maakt wanneer hij precies het goede onderwerp of de perfecte compositie tegenkomt.

Terwijl Depardon onderweg is om eindelijk, na bijna een halve eeuw van omzwervingen over de hele wereld, zijn eigen land (opnieuw) te leren kennen, is zijn vrouw thuisgebleven om ladingen vol oud beeldmateriaal door te spitten. Zij, geluidstechnicus Claudine Nougaert, greep de gelegenheid van dit project aan om uit het vele oude beeldmateriaal dat ze nog hadden liggen, onontdekt beeld te vinden. In de documentaire vertelt Claudine in de voice-over – ze klinkt meestal als echtgenote en soms als collega – hoe de carrière van Depardon in al die jaren verlopen is aan de hand van niet eerder vertoonde foto’s en filmfragmenten.

In de jaren zestig werd Depardon bekend met zijn films en foto’s die hij maakte in verre oorden en op bijzondere plekken. Hij filmde en fotografeerde vooral mensen die nauwelijks een stem hadden en niet gehoord of gezien werden. Hij trok van de burgeroorlog in Venezuela in 1963 naar de onafhankelijkheid van de Centraal-Afrikaanse republiek en van de zesdaagse oorlog in Israel naar de Chileense revolutie in 1973. Depardon registreerde alles middels politiek beladen maar niet oordelende beelden. Hoewel hij zware politieke onderwerpen vastlegde, vergat hij nooit het belang van de esthetiek van het beeld. De woestijn in Tjaad won zijn hart met haar prachtige landschappen en inwoners. Hij werd verliefd op de woestijn, die later vaak terugkeerde in zijn werk. Met een interview met een door de rebellen in Tjaad gegijzelde Franse archeologe in de jaren zeventig, haalde Depardon zich veel kritiek op de hals, maar bereikte uiteindelijk ook de vrijlating van de vrouw.

Raymond versloeg oorlogen, revoluties en opstanden, maar filmde ook sociale onderwerpen dichter bij huis, zoals de hervormingen in de psychiatrische zorg in Italië in de jaren tachtig, en het reilen en zeilen van het Franse justitiële systeem in de jaren negentig. Hij filmt in de rechtbank bij kleine vergrijpen om ook hier de onmacht van de burger aan te tonen, net als hij eerder deed in verre oorden.

Tussen de beelden door zien we hoe Raymond en Claudine elkaar ontmoetten in de tachtiger jaren, verbeeld in lieflijke zwart-wit filmpjes. Het persoonlijke verhaal blijft wat onderbelicht, nergens wordt dieper ingegaan op hun relatie, over hoe het bijvoorbeeld voor Claudine moest zijn dat Raymond voortdurend zonder iets te zeggen vertrok en dan maanden of zelf jaren weg kon blijven. Of hoe Raymond haar gemist moet hebben. Een heel persoonlijk portret is het kortom niet geworden, maar de indrukwekkende beelden van Depardon maken dat ruimschoots goed en zijn zonder enig verhaal eigenlijk al de moeite waard.

Ruby Sanders

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 16 augustus 2012
DVD-release: 5 november 2012