Joy (2015)

Regie: David O. Russell | 124 minuten | komedie, drama | Acteurs: Jennifer Lawrence, Robert De Niro, Bradley Cooper, Édgar Ramírez, Diane Ladd, Virginia Madsen, Isabella Rossellini, Dascha Polanco, Elisabeth Röhm, Susan Lucci, Laura Wright, Maurice Benard, Jimmy Jean-Louis, Ken Howard, Ray De La Paz, John Enos III, Marianne Leone, Drena De Niro

Je hebt regisseurs en acteurs die elkaar echt beter maken, elke keer als ze met elkaar werken. Die elkaars carrière steeds een nieuwe boost geven. Martin Scorsese vormde in de jaren zeventig en tachtig bijvoorbeeld een gouden combinatie met Robert De Niro; later zou Leonardo Di Caprio die rol van ‘muze’ overnemen. David O. Russell heeft ook een goede band met De Niro, en met Bradley Cooper. Maar zijn grootste bron van inspiratie lijkt toch Jennifer Lawrence te zijn. Dat ze zonder hem  niet de ster zou zijn geworden die ze nu is, is wellicht wat al te straf gesteld, maar dat ze veel aan hem te danken heeft, daar kan niemand omheen. En zij voor hem. O’Russell gaf haar de vrouwelijke hoofdrol in ‘The Silver Linings Playbook’ (2012), de film die haar op piepjonge leeftijd al een Oscar opleverde. Daarna verdiende ze opnieuw een nominatie voor haar bijrol in de oplichtersfilm ‘American Hustle’ (2013) – eveneens door Russell (mede) geschreven en geregisseerd – en nu schittert Lawrence in ‘Joy’ (2015), waarin ze als zakenvrouw tegen wil en dank de door haar uitgevonden ‘wonderdweil’ aan de man probeert te brengen. Want hoewel Russell in het rommelige ‘Joy’ wat al te veel hooi op zijn vork neemt, is Lawrence zijn rots in de branding.

Joy Mangano (Lawrence) is altijd een creatieve, vindingrijke meid geweest. Als kind fabriceerde ze een papieren wereld waarin ze haar fantasie de vrije loop kon laten gaan. Maar na de scheiding van haar ouders (Robert de Niro en Virginia Madsen) verandert er een hoop voor het meisje dat ooit de beste van haar school was. Haar droom om te gaan studeren spat in duigen als ze voor haar bedlegerige, aan foute soaps verslaafde moeder moet zorgen. Bovendien is ze halsoverkop in het huwelijksbootje gesprongen met muzikant Tony (Édgar Ramírez), met wie ze op jonge leeftijd twee kinderen krijgt. Het huwelijk loopt al snel spaak, maar Tony blijft wel bij haar in huis wonen. Net als oma Mimi (een feeërieke Diane Ladd). En dat staat pa ook ineens met zijn koffers voor de deur. Joy probeert alle ballen tegelijk hoog te houden; ze is de enige die iets doet in huis en die geld binnenbrengt, maar veel is het niet. Tijdens een trip op de boot van Trudy, de steenrijke nieuwe vlam van haar vader (Isabella Rossellini), komt ze op een lumineus idee: een dweil die je niet met je handen hoeft uit te wringen, en waarvan de kop gewoon in de wasmachine kan. Met de wasco’s van haar dochtertje gaat ze aan de slag en creëert ze de Magic Mop. Ze weet bovendien Trudy over te halen om een deel van haar fortuin in het project te steken. Maar de zakenwereld blijkt harder dan ze vooraf gedacht had.

Het verhaal van ‘Joy’ is een schoolvoorbeeld van ‘The All American Dream’, een vrouw van eenvoudige komaf die eigenhandig de confrontatie met de boze buitenwereld aangaat en alle hobbels die ze onderweg tegenkomt te lijf gaat. En dat zijn er nogal wat. Neem alleen al haar familieleden die te pas en te onpas met elkaar de discussie aangaan. O’Russell  heeft het ware verhaal van Joy Mangano, die miljoenen verdiende met haar Miracle Mop en een ster is op TelSell, met zijn zo kenmerkende O’Russell-sausje overgoten. De chaotische familie zagen we eerder in zijn films, evenals de mix van verschillende stijlen en genres. Het maakt zijn films dikwijls rommelig en onoverzichtelijk, en daar komt hij steeds minder makkelijk mee weg. Bovendien wil O’Russell te veel verhalen tegelijk vertellen: centraal staat de wederopstanding en de volhardendheid van Joy, maar daarnaast moet er ruimte gemaakt worden voor de soapachtige familierelaties, de opkomst van verkoopkanalen als TelSell – daarbij een kritische kanttekening plaatsend dat verkoop tot entertainment verworden is – én het aloude verhaal van de kleine man (in dit geval vrouw) die het opneemt tegen de grote, gemene handelsorganisaties. Met zo’n overvolle agenda wordt een film topzwaar en onoverzichtelijk en daar heeft ‘Joy’ onder te lijden.

Gelukkig is daar Jennifer Lawrence, Hollywoods favoriete ‘girl next door’, die deze film moeiteloos op haar schouders draagt. Ze loopt rond met vlekken op haar shirts, gaat door de knieën om te schrobben en klust ondertussen bij als loodgieter. Maar oog in oog met louche fraudeurs is ze onverschrokken en stoer. Ondertussen onderhoudt ze zowat haar hele familie en krijgt ze zelfs de door Bradley Cooper gespeelde pedante televisiebaas op de knieën. Lawrence houdt deze rommelige film en haar partner in crime David O’Russell overeind, maar de volgende keer zal toch echt uit een ander vaatje moeten worden getapt.

Patricia Smagge

Waardering: 3

Bioscooprelease: 7 januari 2016
DVD- en blu-ray-release: 18 mei 2016