Judas – Gli amici di Gesù – Giuda (2001)

Regie: Raffaele Mertes | 92 minuten | drama | Acteurs: Enrico Lo Verso, Danny Quinn, Aglaia Szyszkowitz, Mathieu Carrière, Francesco Pannofino, Pierfrancesco Favino, Mehmet Gunsur, Shel Shapiro, Todd Carter, Hannes Jaenicke, Matt Patresi, Giovanni Micoli, Omar Lahlou, Cyrus Elias, Athina Cenci

In de jaren negentig werden de verhalen rond de belangrijkste figuren uit het Oude Testament door een Italiaans team verfilmd voor tv, een populaire reeks die ook in Nederland werd uitgezonden. Raffaele Mertes blonk uit als cameraman en werd voor de verfilming van eenzelfde serie over ‘de vrienden van Jezus’ gepromoveerd tot regisseur. Geen gemakkelijke taak, want ‘Jezus’ was al gemaakt – met Mertes opnieuw als cameraman – en aangezien Jezus van Nazareth de enige centrale figuur in het Nieuwe Testament is werd de dramatische spoeling voor de serie ‘Gli Amici di Gesù’ dun; dat doet zich ook in ‘Judas’ gevoelen.

Judas is op zich een interessante figuur. Hij twijfelt aan de daadkracht van zijn meester en dat zet de onderlinge relatie in de dagen voor Jezus’ gevangenneming onder druk. Judas denkt dat Jezus meer macht moet tonen om aan het Joodse volk en de Romeinen te bewijzen dat hij de rechtmatige Koning der Joden is. Judas twijfelt daarnaast tussen de liefde voor een vrouw en de goddelijke liefde voor Jezus, maar zijn hoogmoed drijft hem verder. Hij wordt afgeschilderd als een karakterloos en onzeker figuur, die overtuigt raakt van de gedachte dat hij de sleutel is in de uitkomst van de strijd tussen Jezus enerzijds en de bestuurders anderzijds en de wil van zijn leidsman negeert.

Een moeilijke, tweeslachtige rol, die wordt ingevuld door Enrico Lo Verso. Lo Verso past in het rijtje mooie mediterrane mannen dat voor deze films wordt aangezocht, maar je kunt geen greintje sympathie voor hem opbrengen. Goed, zeggen we dan: zo kennen we Judas ook uit de Bijbelse overlevering, maar we zoeken naar een reden om deze man centraal te stellen in een verhaal waarin Jezus de gebeurtenissen bepaalt en de echte wanhoop over de eigen zwakte ontbreekt in de vertolking van Lo Verso. Jezus zelf – net als in de films ‘Thomas’ en ‘Maria Magdalena’ gespeeld door Anthony Quinn’s zoon Danny – weet dat zijn volgelingen te zwak zijn om hem tot in zijn donkerste moment te blijven volgen en reageert gelaten op de capriolen van Judas. Die zijn soms moeilijk te volgen en niet interessant genoeg voor een aparte film.

De makers, die op visueel gebied de gebruikelijke kwaliteit leveren, kiezen niet tussen de demonische Judas en de zwakkeling. Ook dit kan worden aangevoerd als Bijbelse trouw, maar het brengt geen nieuwe inzichten. Opvallend is wel dat Pontius Pilatus in ‘Judas’ wordt neergezet als geslepen tacticus, die al wat op zijn pad komt gebruikt om zijn doelen te bereiken, bereid is tot het uiterste te gaan, maar er anderen voor laat opdraaien, onder andere de naïeve Judas. Deze Pilatus is de ware sleutelfiguur in de veroordeling van Jezus en verdient wel een eigen film. Judas krijgt meer eer dan hij verdient. We laten geen traan om zijn uiteindelijke lot en voelen er ook geen genoegdoening over.

Jan-Kees Verschuure