King Kong (1933)
Regie: Merian C. Cooper, Ernest B. Schoedsack | 95 minuten | actie, avontuur, fantasie, science fiction, horror, thriller | Acteurs: Fay Wray, Robert Armstrong, Bruce Cabot, Frank Reicher, Sam Hardy, Noble Johnson, Steve Clemente, James Flavin, Roscoe Ates, Reginald Barlow, Harry Bowen, Lynton Brent, Barney Capeheart, Merian C. Cooper, Dick Curtis, Shorty English, Bob Galloway
Deze film is gebaseerd op het verhaal van Edgar Wallace en Merian C. Cooper. De film begint in een rustig tempo ter introductie en identificatie met de nodige personages, en ondertussen wordt een gestage spanningsopbouw bereikt door de tekenen dat er duistere ontwikkelingen op stapel staan: de vage verhalen van Denham over iets reusachtigs op het verre eiland, de mist die rond het eiland hangt, de berg op het eiland die er als een schedel uitziet, de vijandige reacties van de dorpelingen die in de ban van Kong zijn, de ontvoering van Ann en het offerritueel waarbij ze als offer aan Kong aangeboden wordt veel goeds kan er niet op til zijn, en dat wordt duidelijk wanneer Kong in reusachtig vol ornaat verschijnt om het aan hem gedane offer in ontvangst te nemen.
Kong is echter niet het enige gevaar op het eiland dat blijkt vol te zitten met prehistorisch leven. Dit biedt de gelegenheid om de kijker, in het licht van die tijd gezien, enkele hoogwaardige staaltjes van speciale effecten voor te schotelen. Slechts in een enkele scène wordt wel erg duidelijk dat de beelden van de acteurs over de beelden van een dinosauriër geplakt zijn, maar in de overige scènes worden de monsters dusdanig in beeld gebracht dat ze levensecht deel uit lijken te maken van dezelfde omgeving als waarin de menselijke personages verkeren. De diverse actietaferelen waarin de diverse dinosauriërs een rol spelen zijn knap vormgegeven en laten zo goed als niets te wensen over. De beelden van de verschillende bewegende dinosauriërs zijn natuurlijk niet te vergelijken met die uit bijvoorbeeld Spielbergs ‘Jurassic Park’, maar voor een film uit 1933 kan het een uitzonderlijke en indrukwekkende prestatie genoemd worden.
Kongs leefomgeving is goed gekozen, goed vormgegeven en uitermate sfeerverhogend. Een bijna ondoordringbare, mysterieuze, nevelige en broeierige jungle, waar van alle kanten het gevaar elk moment kan opduiken. En dat doet het dan ook: vanuit het ondoorzichtig en dichtbegroeid struikgewas, van onder water, vanuit de luchtuit alle hoeken en gaten duiken de verscheurende dinosauriërs op die het hebben voorzien op de matrozen die Ann proberen te bevrijden. Het blijft echter niet slechts bij het dreigend in de rondte paraderen van de dinosauriërs. De prehistorische beesten zetten op voortvarende wijze de aanval in op deze ongenode menselijke gasten en aldus komen er na Kongs eerste verschijning voortdurend actiescènes tot stand waarin de menselijke personages weinig benijdenswaardige fysieke confrontaties met deze reusachtige verscheurende dieren hebben en waarbij in grote getale slachtoffers vallen. Ook Kong zelf moet slag leveren tegen zijn reusachtige medebewoners op het eiland en ook dit levert de nodige geslaagde gevechten op. Ook wanneer Kong in de bewoonde wereld is losgebroken worden zijn verschijning en optreden tussen de gebouwen van New York en de confrontaties die hij met diverse objecten en zijn slachtoffers heeft knap in beeld gebracht en uitgewerkt op een manier die voor de kijker niet veel te wensen overlaat.
De ster van de film, de reusachtige aap King Kong, zal bij de kijker gemengde gevoelens oproepen. De verschillende rollen die hij vervult zijn daar debet aan. Kong is koning in zijn wereld, maar ook slachtoffer wanneer hij voortdurend door gevaar wordt belaagd. In dit beauty killed the beast verhaal houdt hij Ann gevangen, maar is hij ook bezorgd om haar welzijn. Hij redt haar leven door te vechten tegen de gevaren die haar bedreigen, maar maakt ook gevoelloos en onnodig tal van menselijke slachtoffers. Is hem dit echter aan te rekenen? Om te overleven kan hij slechts zijn instinct volgen zoals dat in de loop van de evolutie bij zijn soort ontwikkeld is. Daarnaast wordt hij met bruut geweld uit zijn eigen omgeving gehaald, in een vreemde wereld neergezet en vervolgens ook hier aangevallen. Langzamerhand zal Kong dan ook de nodige sympathie oproepen en schaart ook hij zich in het rijtje van filmmonsters die niet in de laatste plaats het slachtoffer van de omstandigheden zijn.
Deze film heeft, zoals duidelijk zal zijn, een groot deel van zijn kwaliteit en reputatie te danken aan de geslaagde speciale effecten. Die hebben dan ook het grootste deel van het budget voor hun rekening genomen en het nodige werk opgeleverd. Er zijn 27 verschillende modellen van Kong gebruikt, in grootte variërend van een paar centimeter lengte tot een model van zijn hoofd dat groot genoeg was om een mens in zijn bek te laten passen. Voor de scènes waarin Fay Queen of Scream Wray in close-up in de hand van Kong in beeld komt werd een grote rubberen arm geconstrueerd die door een stalen kabel bewogen kon worden. Om de bewegingen van de prehistorische levensvormen natuurlijk over te laten komen moesten de gebruikte modellen steeds opnieuw gefotografeerd worden bij hun geringste positieverandering. De verfilming van alleen al het gevecht tussen Kong en de pterodactyl nam hierdoor met tien uur werk per dag zeven dagen in beslag. Voor de geluiden van de dinosauriërs werden tientallen instrumenten gebruikt en werd er gebruik gemaakt van opgenomen geluiden van poema’s, luipaarden en leeuwen. Ook met betrekking tot andere effecten werden kosten noch moeite gespaard. Het resultaat mag er dan ook zijn: een juweeltje van een klassieker met nog steeds opvallende en indrukwekkende speciale effecten, een van de beste giant size films die er te vinden zijn, een film waarin met effectief gebruik van meeslepende muziek de kijker voor wat betreft actie en spanning op zijn wenken bediend wordt en die daarom voor eenieder een aanrader genoemd kan worden.
Frans Buitendijk
Waardering: 4.5
Bioscooprelease: 28 april 1933