Kiss Me Deadly (1955)

Regie: Robert Aldrich | 106 minuten | misdaad, thriller | Acteurs: Ralph Meeker, Albert Dekker, Paul Stewart, Juano Hernandez, Wesley Addy, Marian Carr, Maxine Cooper, Cloris Leachman, Gaby Rodgers, Nick Dennis, Jack Lambert, Jack Elam, Jerry Zinneman, Leigh Snowden, Percy Helton, Mady Comfort, Mort Marshall, Strother Martin, Sam Balter, Eddie Beal, Marjorie Bennett, Fortunio Bonanova, Leonard Bremen, Robert Cornthwaite, Yvonne Doughty, Jesslyn Fax, John George, Joe Hernandez, Art Loggins, Mara McAfee, James McCallion, Silvio Minciotti, Ben Morris, Leonard Mudie, Paul Richards, Bing Russell, James Seay, Robert Sherman, Kitty White

Sommige acteurs zullen voor altijd verbonden zijn aan één bepaalde rol. Voor Ralph Meeker was dat de rol van detective Mike Hammer in de grimmige film noir ‘Kiss Me Deadly’ uit 1955. Meeker was het gewend om stoere kerels, rebellen en schoften te spelen, dus voor een rol als deze draaide hij zijn hand niet om. Het was voor hem de normaalste zaak van de wereld om sinistere types te portretteren. Maar in ‘Kiss Me Deadly’ is de man die zijn carrière op Broadway begon als understudy voor Henry Fonda dusdanig vereenzelvigd met zijn personage dat je er haast niet bij stilstaat dat het hier om een acteur gaat die een rol spéélt. De film werd schromelijk genegeerd door de Oscarcommissie, maar critici waren het erover eens dat Meeker een rol van formaat neerzette. ‘Kiss Me Deadly’ opende nieuwe deuren voor de acteur, die twee jaar later naast Kirk Douglas schitterde in Stanley Kubricks klassieke meesterwerk ‘Paths of Glory’ (1957). Meeker werd – ondanks zijn onmiskenbare talent – om onverklaarbare redenen nooit een grote ster, maar dankzij zijn glansrol in de legendarische film ‘Kiss Me Deadly’ staat zijn naam voor altijd gegrift in de filmgeschiedenisboeken.

‘Kiss Me Deadly’ kent een opbouw die typerend is voor de film noir. Op een (uiteraard!) duistere en regenachtige avond rijdt privédetective Mike Hammer door de stad. Plotseling moet hij stoppen voor een jonge vrouw die zich in paniek voor zijn wagen werpt. Deze Christina (Cloris Leachman), slechts gekleed in een regenjas, smeekt hem om haar te helpen. Hoewel hij absoluut niet hoffelijk is, werpt Hammer zich op als redder in nood. Het duurt echter niet lang of de twee worden in de val gelokt en in elkaar geslagen. Hammer is er bovendien getuige van hoe Christina op brute wijze om het leven wordt gebracht. Zelf weet hij op het nippertje aan zijn geheimzinnige belagers te ontsnappen. Hij ontwaakt enkele dagen later in een ziekenhuis, waar hij zich weinig van het voorval herinnert, behalve Christina’s smeekbede ‘Remember me’. Maar wat zou dit te maken kunnen hebben met de verdwijning van een gerespecteerde wetenschapsjournalist en een raadselachtig Victoriaans gedicht van Christina Rossetti? Mike besluit de mysterieuze zaak tot op de bodem uit te zoeken en stuit daarbij op een gevaarlijk maar zeer gewild koffertje met dubieuze inhoud…

Het verhaal gaat dat regisseur Robert Aldrich en scenarioschrijver A.I. Bezzerides de roman ‘Kiss Me Deadly’ van Mickey Spillane – waarop de film gebaseerd is – eigenlijk maar niks vonden. Ook het personage Mike Hammer sprak hen nauwelijks aan. En met hoofdrolspeler Ralph Meeker liepen ze ook niet bepaald weg. De opnamen werden bovendien in slechts drie weken tijd ‘afgeraffeld’. Des te opmerkelijker is het dat al deze desinteresse heeft geleid tot een van de beste film noirs van de jaren vijftig. Want ‘Kiss Me Deadly’ is een heerlijke rauwe, groezelige, nihilistische adaptatie van het boek en Meeker speelt de sterren van de hemel als de egocentrische, bikkelharde privédetective. Aldrich en cinematograaf Ernest Laszlo leven zich uit met lage camerahoeken en veelvuldig gebruik van schaduwen. Mede daardoor is de film visueel zeer rijk, met prachtig gecomponeerde scènes die de kijker nog lang zullen bijblijven omdat ze zo’n naargeestig en beklemmend gevoel oproepen. Over het einde van de film is nogal wat te doen geweest, waarschijnlijk doordat de symbolische betekenis ervan niet voor iedere kijker even duidelijk is. Wie zich na het zien van de film verdiept in de achtergronden zal echter inzien dat ‘Kiss Me Deadly’ geen beter passend einde had kunnen krijgen.

Een groot deel van de kracht van de film ligt bij de prestatie van Ralph Meeker. Zoals de meeste helden uit films noirs is zijn Mike Hammer een aalgladde maar aantrekkelijke vent. En juist omdat hij er zo goed uitziet wordt het publiek verleid om hem als de good guy te zien. Maar in feite is er weinig goeds aan Hammer. Hij ramt er aan de lopende band op los (en doet zijn naam in dat opzicht dus zeker eer aan), slaat voortdurend vuige taal uit en is eigenlijk maar een nare vent. Ralph Meeker portretteert deze berekenende antiheld uitzonderlijk goed. Je vraagt je af waarom deze acteur niet de ster is geworden die hij had kunnen zijn. Talent had hij namelijk genoeg! Naast Meeker is er een kleurrijk arsenaal aan figuren te zien in de bijrollen, gespeeld door karakteracteurs als Albert Dekker en Wesley Addy. De sinistere mannen zijn stuk voor stuk corrupt, de vrouwen zijn onbetrouwbare femmes fatales die alle mannen die ze tegenkomen mee de afgrond in sleuren. Onder hen Cloris Leachman (Oscarwinnares voor haar bijrol in ‘The Last Picture Show’ uit 1971), die haar eerste filmrol speelt. Een nadeel van de vele verschillende personages is dat je als kijker het overzicht op een gegeven moment kwijtraakt.

Robert Aldrich heeft met ‘Kiss Me Deadly’ een ontegenzeggelijke invloed gehad op vele generaties filmmakers die zich specialiseerden in de film noir. Onder hen de vaandeldragers van de Franse nouvelle vague, van wie met name Jean Luc Godard opzichtig naar deze film lonkt in zijn werk. Een van de meest prominente adepten van ‘Kiss Me Deadly’ is Quentin Tarantino, die in zijn meesterwerk ‘Pulp Fiction’ (1994) meer dan eens expliciet verwijst naar zijn illustere voorbeeld. Het koffertje met mysterieuze maar zeer kostbare inhoud is slechts een van de vele voorbeelden. ‘Kiss Me Deadly’ is een opwindende reis door de smoezelige onderwereld van het Los Angeles van de jaren vijftig, die ook in de 21e eeuw nog als een huis staat. Vooral de meesterlijk opgebouwde spanning, waarmee naar een memorabele climax wordt toegewerkt, zal ook het hedendaagse filmpubliek aanspreken. ‘Kiss Me Deadly’ is een film die zijn tijd ver vooruit was. Een van de weinigen in het genre waarin de Koude Oorlog een cruciale rol speelt. Een film noir die een stuk duisterder, gewelddadiger en explicieter is dan zijn tijdgenoten en waarin het mysterie hoogtij viert. Een aanrader!

Patricia Smagge