Knight of Cups (2015)

Regie: Terrence Malick | 118 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Christian Bale, Imogen Poots, Natalie Portman, Teresa Palmer, Joe Manganiello, Wes Bentley, Nicky Whelan, Cate Blanchett, Joel Kinnaman, Nick Offerman, Isabel Lucas, Jason Clarke, Ben Kingsley, Antonio Banderas, Brian Dennehy, Joe Lo Truglio, Shea Whigham, Freida Pinto, Clifton Collins Jr., Ryan O’Neal, Michael Wincott, Nick Kroll, Kevin Corrigan, Katia Winter, Jocelin Donahue, Cherry Jones, Armin Mueller-Stahl, Jamie Harris

Naast leverancier van grote blockbusters, kleinere onafhankelijken en andere kassuccessen is Hollywood ook inspiratiebron voor film zelf. In pakweg de afgelopen honderd jaar, sinds de eerste studio zich in het heuvelgebied vestigde, is Tinseltown menigmaal het onderwerp geweest van een grote variëteit aan speelfilms. Denk daarbij aan titels als ‘Sunset Boulevard’ (Billy Wilder; 1950), ‘Barton Fink’ (gebroeders Coen; 1991) en ‘Mulholland Drive’ (David Lynch; 2002). Meer recent deed ook David Cronenberg zijn duit in het zakje met ‘Maps to the Stars’ (2014). Het zijn allen films van vooraanstaande regisseurs, met elk een verschillende invulling en stijl. Toch valt er in de thematiek van zulke werken een rode draad te bespeuren. Hollywood is volgens deze filmmakers frauduleus, verderfelijk, hedonistisch en hoogst individualistisch. De films zijn meer dan een zelfgenoegzame selfie van hun eigen werkgebied.

Met ‘Knight of Cups’ waagt ook de eigenzinnige regisseur Terence Malick zich aan een film over Hollywood. Hoewel Malick de thematiek van zijn voorgangers grotendeels volgt, is het grote filosofische voetlicht waarin hij zijn film plaatst van een overschrijdende kwaliteit. De film volgt de overpeinzingen van scenarioschrijver Rick (Christian Bale). Hij hobbelt van het ene lusteloze feest naar het andere, heeft tal van heilloze liefdesbetrekkingen en leeft op gespannen voet met zijn familie. Leegte kenmerkt zijn bestaan. Dat besef komt langzaam, maar hard binnen. Na al die jaren van oppervlakkigheid realiseert Rick zich dat het hij het leven heeft geleid van iemand die hij wezenlijk niet kent. In zijn bespiegelingen opteert hij voor richting en verandering. Maar het ontwaken wordt belemmerd door de ijzeren geboden van droomfabriek Hollywood. Ontsnappen lijkt niet mogelijk. Als moderne Sisyphus is hij gedoemd om eeuwig dwalende te zijn.

Die overpeinzingen worden daadwerkelijk zo in beeld gebracht: als overpeinzingen. De montage is snel en symbolisch. De drukkende camera conformeert zich aan dat tempo. Talrijke voice-overs begeleiden die innerlijke belevingswereld. Het is een subjectieve manier van filmen, die de kijker niet per se dichterbij brengt, maar wel de emoties en gevoelens van de personages laat ervaren. Maar ‘Knight of Cups’ draaft daar enigszins in door. In directe zin heeft Rick vrijwel geen tekst of handeling. Hij is vooral observerend geprojecteerd. Hij kijkt en kijkt, met die onophoudelijke voice-over als chaperon. De toeschouwer zit als ware opgesloten in het hoofd van protagonist Rick. Ook voor ons is er geen ontsnappen mogelijk. Deze eenzijdige toegankelijkheid die met de filosofische benadering gepaard gaat, heeft als gevolg dat ‘Knight of Cups’ tamelijk schematisch overkomt.

Het unheimische gevoel dat ‘Knight of Cups’ oproept, blijft desondanks overeind. De koortsdroom die Hollywood heet, is van een grote intensiteit. Het stadsdeel houdt zichzelf in een stikkende wurggreep van leegte, als een slang die zichzelf in de staart bijt. Daarmee ontstijgt de film het idee dat Hollywood enkel verderfelijk of zelfzuchtig is. De leegte gaat verder. Het tast het binnenste van de ziel aan. De levensvonk die Rick de kracht geeft om verder te gaan. En de parel van het geluk weer eigen te maken.

Wouter Los

Waardering: 4

Bioscooprelease: 17 september 2015
DVD-release: 3 mei 2016