Komsomol (1933)

Regie: Joris Ivens | 50 minuten | documentaire

Joris Ivens is vanwege de verschillende politiek getinte opdrachtfilms, die voor totalitaire regimes werden gemaakt, wel eens vergeleken met Leni Riefenstahl, die zelf verschillende legendarische films voor Hitler heeft gemaakt. ‘Komsomol’ is een voorbeeld van ook zo’n propagandistische film, die Ivens maakte voor de Stalinistische Sovjet-Unie. Ook dit is een kundig gemaakte film, die alleen wel louter de positieve kanten van de Sovjetpolitiek laat zien. Magnitogorsk, waar Ivens de bouw van een hoogoven registreert, is voor een deel gebouwd door Goelagdwangarbeiders, maar voor zijn film belicht Ivens liever de vrijwilligers en het positieve groepsaspect van het werk volgens de Sovjetfilosofie.

De film ‘Komsomol’ is niet zo heel verschillend in benadering van Ivens’ film ‘Philips Radio’ van twee jaar eerder, waarin hij in feite ook de industrialisering en verschillende werkprocessen in beeld bracht. De film is redelijk lang, maar toch vaak boeiend vanwege de constructies van de hoogovens zelf, die erg imposant zijn, en de werkwijze van de komsomol-vrijwilligers, die bijvoorbeeld in gigantische pijpen klimmen of stenen muurtjes bouwen. En uiteraard gebeurt alles in groepsverband: iedereen helpt elkaar. Natuurlijk met een glimlach op het gezicht. “Iedereen offert met plezier de vrije tijd op voor de winning van kolen,” zo laten de tussentitels weten. Het is net of je naar een film van Sergei Eisenstein zit te kijken.

Als afwisseling biedt Ivens soms montages met een wat vlotter tempo, zoals in het geval van de speelgoedwagonnen en vrachtwagens die over miniatuurrails rijden en zo de opkomst van industrialisatie verbeelden. ‘Komsomol’ is weliswaar erg politiek gekleurd en inhoudelijk ongenuanceerd, maar is desalniettemin vakkundig gemaakt.

Bart Rietvink