Kreuzweg (2014)

Regie: Dietrich Brüggemann | 107 minuten | drama | Acteurs: Lea van Acken, Franziska Weisz, Georg Wesch, Lucie Aron, Michael Kamp, Moritz Knapp, Florian Stetter, Anna Brüggemann, Birge Schade, Sven Taddicken, Ramin Yazdani, Hanns Zischler

In de katholieke traditie verwijst de term kruisweg naar de lijdensweg die Jezus aflegde van het paleis van Pontius Pilatus naar de plek van zijn executie op de heuvel Golgotha. In deze kruisweg worden volgens de leer veertien momenten onderscheiden. Maria, de moeder van Jezus, zou na zijn dood de verschillende plaatsten op de route nog eens hebben bezocht en de katholieken hebben hier eeuwen later een ritueel van gemaakt. De Via Dolorosa hoeft niet werkelijk te worden afgelopen; de veertien scènes zijn verbeeld in schilderijen en sculpturen: de zogenoemde kruiswegstaties die in alle katholieke kerken te vinden zijn.

De symbolische betekenis van de lijdensweg van Jezus en de kruiswegstaties vormen de inhoud en vorm van de film ‘Kreuzweg’ (2014). In veertien scènes uit één stuk met bijna altijd een vast camerastandpunt, wordt het verhaal van het veertienjarige meisje Maria vertelt die besluit haar leven aan God te offeren in de hoop haar vierjarige broertje, dat niet kan praten, te genezen. De veertien scènes worden van elkaar gescheiden door de titels van de kruiswegstaties, zoals “Jezus valt voor de eerste maal”, maar feitelijk krijgen we de sleutelmomenten te zien uit het leven van Maria die leiden tot haar dood.

Maria en haar familie maken deel uit van een katholieke kerkgemeente die zich afkeert van de Tweede Vaticaans Concilie, oftewel van de modernisering van de Rooms-katholieke Kerk en dus flink hard in de leer zijn. Maar los van dogmatische gedachten over zonden, bezinning en onthouding, is het ook duidelijk dat het niet botert in Maria’s familie. Haar moeder heeft bipolaire trekken en uit haar frustraties in gemene woede-uitvallen naar Maria. Maria is duidelijk niet gelukkig, ze wordt innerlijk verscheurd door klassieke tienerproblemen die haar moeder alleen maar meer frustreren. In de strenge leer van de kerk vindt Maria maar één oplossing voor haar probleem.

Christenen geloven dat Jezus stierf voor de zonden van de mens; Maria wil sterven voor haar broertje die volgens de pater, ondanks zijn leeftijd, ook gezondigd moet hebben. De beklemmende belevingswereld van Maria wordt goed gevangen in de onbeweeglijke kaders van het beeld waaruit geen ontsnapping mogelijk lijkt. Net zoals Jezus speelt Maria de slachtofferrol in een verhaal dat recht op zijn onvermijdelijk einde afstevent. ‘Kreuzweg’ doet hierin een beetje denken aan ‘Breaking the Waves’ (1996) van Lars von Trier. Ook het plagerige van Von Trier zien we terug in de sterfscène van Maria, waarin dan toch nog echt een wonder lijkt te gebeuren.

Ondanks de opmerkelijke filmische vorm, de relevante thematiek en het goede spel van Lea van Acken (Maria), ontbreekt het aan werkelijke diepgang door de strakke kaders waarbinnen de personages zijn geschetst: een indoctrinerende en empathieloze pater, een aan waanzin grenzende overspannen moeder, en een verwarde tiener. Regisseur Dietrich Brüggemann heeft gekozen voor een sobere en strenge vorm die zorgt voor een eenduidige en heldere film die daardoor ook weer wat simplistisch aanvoelt. Maar voor wie werkelijk gelooft in de goddelijke noodzaak en betekenis van Jezus zijn lijden en dood, zal het tragische einde van Maria als een logische consequentie daarvan zien: een wrange conclusie. En de ironie daarvan is waarschijnlijk precies de boodschap van scenarist Anna Brüggemann en regisseur Dietrich Brüggemann.

Alberto Ciaccio

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 4 september 2014
VOD-release: 12 februari 2015
DVD-release: 12 februari 2015