Kunst… begin drrr niet an (2015)

Regie: Gwen Jansen | 80 minuten | documentaire | Met: Herman Brood, Xandra Brood, Hans la Faille, Ivo de Lange, Rob Scholte, Bertus Borgers

Herman Brood. Fenomeen. Rock ’n roll junkie. Zanger, artiest, maar ook kunstenaar. In de documentaire ‘Kunst…begin drrr niet an’ van Gwen Jansen maken we vooral kennis met de gevoelige, relativerende kunstenaar Herman Brood. In de periode 1992-2000 schildert hij geregeld in het atelier van kunstvriend Ivo de Lange in zijn geboorteplaats Zwolle. De privé-opnamen van Ivo vormden de basis voor deze indrukwekkende documentaire. Over fenomeen Brood komen meerdere intimi aan het woord: naast Ivo de Lange zijn dat Rob Scholte (kunstenaar), Hans Lafaille (jeugdvriend en musicus), Beppie Brood (moeder), Xandra Brood (Hermans vrouw, kunstenaar), Loes Kok (management), Jonnie Boer (restaurateur/chefkok), Bertus Borgers (musicus) en Black Francis (zanger van The Pixies).

Schilderen in Zwolle voelde als thuiskomen voor Herman. Even weg van de hectiek in het Westen, waar hij altijd in het middelpunt van de belangstelling stond en waar hij altijd geacht werd een ‘kunstje’ te doen. De kleurenblinde (!) Herman Brood maakte ongeveer 300 (!) schilderijen per week. Brood wist zich uiterst gewiekst in de markt te zetten. Zo draaft hij op bij een haringparty of bij de Nederlandse ambassadeur in Suriname. Als hij maar weer een paar werken aan de man kon brengen. Zelf plaatst de souvenirfabrikant ook weleens kanttekeningen bij zijn hoge productie: “Al gooi ik er met de pet naar, dan is het nog altijd een echte Herman Brood” of “Ze hopen dat ik volgende week doodga, dan is het ineens veel meer waard.”
Een echt iconisch figuur met zelfspot, een groot bewonderaar van Koningin Beatrix. Beroemd om zijn aparte manier van werken. Het gebruik van sjablonen (Banksy!) was zeer kenmerkend voor zijn werk. Verder gebruikte hij vooral de kleuren rood, geel en blauw. De rode kleur die Brood waarschijnlijk als een groensoort zag. Brood die het liefst ‘koppen’ schilderde: cowboys, indianen, militairen of gangsters. Het unieke talent Brood werd door Scholte getypeerd als ‘probleemkind – ster – melkkoe’.

Gedurende zijn drank- en speed-periode ging Brood nachtenlang door, in zijn typische houding, voorovergebogen staand, en in zijn jachtige stijl. Hij had heel graag (erkenning!) een overzichtsexpositie van zijn werk in het Amsterdams Stedelijk gehad, maar toenmalig directeur Rudi Fuchs beoordeelde zijn werk niet als kunst. “Onterecht”, volgens Scholte.

In ‘Kunst… begin drrr niet an’ zien we ook het controversiële bezoek van Herman aan Desi Bouterse. Deze weet hij met enige zeer persoonlijke vragen bijna van zijn stuk te brengen: “Ja, had je maar een echt vak moeten leren.” Humoristisch, origineel, spitsvondig. Strips op bierviltjes, schilderen met spuitbussen, kleine kunst met viltstift of inktpen of fröbelen op de computer: tekenen was zijn lust en zijn leven.

Maar we zien hem ook, zeer persoonlijk en confronterend, afkickend van de speed zeggen: “Moet ik nou doordrammen of gewoon take it easy. Wanneer word ik nou eens een echte vent?” Een veelzeggend, voorspellend beeld is de tekening ‘I believe I can fly’, waarin hij het laatste kunstje van de kunstenaar (zelfmoord door van een wolkenkrabber te springen) verbeeldt…. Een uniek document van een uniek kunstenaar/performer. Kunst? Begin er vooral WEL aan! Must see over een man die letterlijk kleur gaf aan het leven.

Ruud Stift

‘Kunst… begin drrr niet an’ verschijnt vrijdag 19 februari 2016 op DVD, VOD en iTunes.