La cité des femmes-La città delle donne (1980)
Regie: Federico Fellini | 139 minuten | drama, komedie | Acteurs: Marcello Mastroianni, Anna Prucnal, Bernice Stegers, Donatella Damiani, Jole Silvani, Ettore Manni, Fiammetta Baralla, Hélène Calzarelli, Isabelle Canto da Maya, Catherine Carrel, Stéphane Emilfork, Marcello Di Falco, Silvana Fusacchia, Gabriella Giorgelli, Dominique Labourier, Stéphanie Loïk, Sylvie Matton, Maïté Nahyr, Meerberger Nahyr, Sibilla Sedat, Alessandra Panelli, Loredana Solfizi, Rosaria Tafuri, Carla Terlizzi, Katren Gebelein, Nadia Vasil, Fiorella Molinari, Sylvie Wacrenier, Jill Lucas, Vivian Lucas, Annamaria Chio, Milly Corinaldi, Rose Alba, Penny Brown, Fernando Cerulli, Mirella D’Angelo, Gabriella Di Luzio, Franco Diogene, Marina Hedman, Malisa Longo, Nello Pazzafini, Brigitte Petronio, Mimmo Poli, Josiane Tanzilli, Mara Tchoukleva, Stavros Tornes, Luciana Turina, Karina Verlier, Umberto Zuanelli
Federico Fellini was dol op vrouwen. Hij mag dan jarenlang gelukkig getrouwd zijn geweest met zijn muze Giulietta Masina, zijn reputatie als vrouwenversierder kwam natuurlijk niet zomaar uit de lucht vallen. Niet alleen in zijn dagelijks leven, maar ook in zijn films spelen vrouwen vaak een centrale rol. Sterker nog: Fellini’s werk wordt gekenmerkt door sterke, krachtige vrouwelijke personages. Denk maar aan Gelsomina in ‘La strada’ (1954), Cabiria in ‘Le notti di Cabiria’ (1957) en Giulietta in ‘Giulietta degli spiriti’ (1965) – allemaal gespeeld door Masina overigens. In 1980 maakte Fellini ‘La cité des femmes’, de film die ook wel de ‘feministische Fellini’ wordt genoemd. In zekere zin borduurt de regisseur hier voort op zijn meesterwerk ‘8 ½’ (1963). Ook hier draait het om een man die zijn alter ego voor moet stellen (en uiteraard gespeeld wordt door Marcello Mastroianni), die in een droomwereld terechtkomt. Maar waar de dromen in ‘8 ½’ overwegend warm en positief zijn, lijken ze in ‘La cité des femmes’ te ontaarden in nachtmerries.
De film opent met Snaporaz (Marcello Mastroianni), een al wat oudere rijke man, die wakker wordt in een voortrazende trein. Daar ziet hij een mooie en mysterieuze vrouw (Bernice Stegers) tegenover hem zitten. Op subtiele wijze flirt ze met hem, waarna Snaporaz ogenblikkelijk in katzwijm valt: hij wil deze vrouw en zal haar krijgen ook. Wanhopig achtervolgt hij haar naar het toilet. Ze geeft echter aan dat ze moet uitstappen, ook al is er in geen velden of wegen enige vorm van beschaving te ontdekken. De dolverliefde Snaporaz blijft achter haar aanlopen en belandt zo in een hotel. Het blijkt het begin van een nachtmerrie te zijn, want hier wordt een surrealistische feministenconferentie gehouden. Vrouwen van diverse pluimage zijn bijeengekomen om hun gal te spuwen over mannen: van woedende mannenhaters tot hoeren, maar ook begripvolle, moederlijke types, ze zijn er allemaal. De weerloze Snaporaz, zwak en gemakkelijk te manipuleren, gaat in het hotel op zoek naar zijn ideale vrouw. Zijn zoektocht blijkt bij vlagen mooi maar vaak ook angstaanjagend, wanneer hij onderweg alle vrouwen die ooit een impact op hem hebben gehad, tegen het bevallige lijf loopt.
Fellini kreeg na het uitbrengen van ‘La cité des femmes’ de kritiek dat hij antifeministisch zou zijn. Wie verder kijkt ziet ook in deze film juist een onmetelijke bewondering en aanbidding voor vrouwen. Het gaat hier namelijk niet om de nachtmerrie van vrouwen of feministen, maar van die van de eeuwige versierder, de Don Juan. Snaporaz denk dat zijn droom uitkomt – hij wordt omringd door vrouwen – maar het duurt niet lang of hij verandert in een slappeling. De vrouwen nemen de controle over zijn leven volledig over: zíj hebben de touwtjes in handen. Natuurlijk wordt er ook wel de spot gedreven met het feminisme, maar Fellini dreef natuurlijk overal de spot mee, dat was zijn stijl. Net als de symboliek, die overduidelijk aanwezig is (hoe vaak het fallussymbool voorbij komt is haast niet te tellen). In deze film probeert Fellini het mysterie van de vrouw te ontrafelen. Hij doet dat onder meer door Snaporaz in de meest surrealistische en bizarre omstandigheden te laten ronddolen. Zo wordt hij ‘ontvoerd’ door een bende losgeslagen lesbiennes, belandt hij in een ‘museum’ waar een man met de veelzeggende naam Dr. Katzone (Ettore Manni) herinneringen aan zijn tienduizend bedpartners heeft tentoongesteld en ontbreekt uiteraard een scène in circussetting niet.
‘La cité des femmes’ is een typische Fellini-film. Surrealistisch en meeslepend. Soms heb je geen idee wat er precies aan de hand is en welke bedoeling de meesterregisseur met de beelden heeft. In dat geval moet je het maar allemaal op je af laten komen. Mastroianni zet op de hem vertrouwde, ingehouden manier het alter ego van de regisseur neer. Het is het vertrouwde recept, dus wat kan er misgaan, zou je denken? Toch is ‘La cité des femmes’ bij lange na niet Fellini’s beste werk. Voor een groot deel heeft dat te maken met het feit dat de film met zijn 139 minuten simpelweg veel te lang duurt. Dan maakt het echt niet uit hoe levendig en kleurrijk de personages zijn, ze gaan toch een beetje vervelen. Ook heeft de film de pech dat we het allemaal al eens eerder hebben gezien in andere, veelal betere films van Fellini. Toch is ‘La cité des femmes’ een kijkje waard, al was het alleen al vanwege de duizelingwekkende scènes die op je afgevuurd worden. Saai wordt het namelijk nooit in een Fellini-film. Soms weet je gewoonweg niet waar je kijken moet!
Patricia Smagge
Waardering: 3
Bioscooprelease: 2 oktober 1980