La famiglia (1987)

Regie: Ettore Scola | 122 minuten | drama | Acteurs: Emanuele Lamaro, Andrea Occhipinti, Vittorio Gassman, Cecilia Dazzi, Stefania Sandrinelli, Jo Champa, Fanny Ardant, Joska Versari, Alberto Gimignani, Massimo Dapporto, Carlo Dapporto, Consuelo Pascali, Ilaria Stuppia, Ottavia Piccolo, Athina Cenci, Alessandra Panelli, Monica Scattini, Ricky Tognazzi, Allessandro Pizzolato, Sergio Castellitto

Dit is zo’n zeldzaam liefdevol en poëtisch portret van een familiegeschiedenis dat het haast zonde is om te proberen het in woorden te vangen. Het begint met de doop van Carlo ter gelegenheid waarvan er een familiefoto wordt gemaakt met daarop zijn ouders, de ongetrouwde zussen van zijn vader en andere familieleden en het eindigt met een foto te midden van Carlo’s nageslacht en aanverwanten op zijn tachtigste verjaardag.

De rode draad wordt gevormd door de onmogelijke liefde van Carlo en Adriana. Hij is erg gesteld op Beatrice met wie hij samen studeert en zij houdt van hem, maar als hij haar zus Adriana leert kennen, is hij verloren. Adriana en hij worden hartstochtelijk verliefd op elkaar, maar Adriana kiest voor een carrière als concertpianiste en daarom trouwt hij met Beatrice die er alles voor over heeft om met hem samen te zijn. Maar Carlo’s liefde voor Adriana blijft zelfs tot op hoge leeftijd bestaan.

In de tachtig jaar van Carlo’s leven worden ingrijpende familiezaken en de gebeurtenissen op het wereldtoneel met elkaar vervlochten op fraai subtiele wijze. Een oom keert terug van het front van de Eerste Wereldoorlog voor de begrafenis van zijn grootvader, Carlo krijgt als principieel universitair docent moeilijkheden tijdens de opkomst van het fascisme en Beatrice moet in haar eentje het geld verdienen, zijn broer Giulio (Carlo Dapporto) keert als een gebroken man terug uit zijn krijgsgevangenschap tijdens de Tweede Wereldoorlog, zijn zoon Paolino (Ricky Tognazzi) trouwt met een Hongaarse vluchtelinge en zo verstrijken de jaren van 1906 tot 1986 zonder dat we iets anders te zien krijgen dan dat schitterende appartement in Rome.

Heerlijk om naar te kijken zijn Margherita (Athina Cenci), Luise (Alessandra Panelli) en Ornella (Monica Scattini) de drie ongetrouwde tantes van Carlo. Ze maken onderling op weinig zachtzinnige wijze ruzie, smijten met kostbare spullen en dreigen met zelfmoord, maar zijn ondanks dat helemaal met elkaar vergroeid. Eerst is er nog een kleine kans dat een van hen zal kunnen trouwen met een ongehuwde dokter, maar als die kans verkeken is, slijten ze hun dagen met familiezaken en elkaar, terwijl ze ouder en ouder worden. Een feestje met moderne jonge vrouwen met kort haar bekijken ze hoofdschuddend en giechelend slaan ze het aanbod af om mee te twisten op die moderne muziek.

Het zijn vooral de mooie kleine details die dit tot zo’n schitterende film maken. Als Giulio depressief in bed ligt na zijn krijgsgevangenschap staat het bed van zijn neefje Paolino (Allessandro Pizzolato) bij hem op de kamer. Even later in de keuken blijkt dat de reden daarvoor de slechte financiële situatie van de familie is waardoor ze gedwongen is een deel van het huis onder te verhuren. Het is de terloopsheid waarmee dit soort zware gebeurtenissen worden verteld en de vanzelfsprekendheid waarmee de talloze familie-perikelen voorbijkomen die dit tot een ontroerend, humoristisch en integer drama maken.

Diana Tjin-A Cheong