La petite Jérusalem (2005)

Regie: Karin Albou | 96 minuten | drama, familie, romantiek | Acteurs: Bruno Todeschini, Fanny Valette, Elsa Zylberstein, Sonia Tahar

Jawel, we hebben weer een film te pakken waarin een controversiële liefde figureert tussen mensen van twee verschillende religies – wat tegenwoordig uiteraard om een Moslim en een Jood gaat. Maar nee, het is niet zo voorspelbaar als het lijkt. Geen confrontatiescènes met hoog drama waarin de geliefden onterfd worden of met de dood bedreigd. Ook geen Romeo & Juliet-achtig fatalistisch einde, die aan moet geven dat dit soort verhoudingen altijd gedoemd zijn te mislukken. Nee, sterker nog, het feit dat het hier om verschillende religies gaat in deze romance is niet eens essentieel voor de plot. Ook is de specifieke romance niet het punt als zodanig, maar het gegeven dat romantische en seksuele gevoelens zich van Laura, alsmede van haar getrouwde zuster Mathilde (Elsa Zylberstein), meester worden. De kwestie is vervolgens hoe de twee dames dit in hun gewoonlijke context een plaats geven.

Interessant is nu juist hoe niets met grote, theatrale acties op de spits wordt gedreven en er geen definitieve, passende antwoorden worden gegeven. We zien simpelweg mensen in hun dagelijks leven die met dilemma’s worstelen en hier met elkaar uit proberen te komen. Hoewel de boodschap toch op zijn minst lijkt te zijn dat je (als vrouw) meer naar jezelf, en je eigen lichaam moet luisteren, deze subjectiviteit houdt niet meteen een veroordeling van religie in of, hiertegenover, een afschrijving van de waarde van rationaliteit. De manier waarop religie en rede worden gecontrasteerd en parallel aan elkaar worden geschakeld is nog zo’n interessante nuance. Laura houdt zich niet erg met de Torah bezig, maar des te meer met ideeën van Kant, een rationalist. Echter, hoewel pure rede en religie elkaars tegenpolen lijken te zijn, zijn er wel degelijk overlappingen in de respectievelijke “wetten” hiervan. (Seksuele) gevoelens dienen bijvoorbeeld vermeden te worden. Laura wil geen slaaf zijn van haar zinnen, en is van mening, of liever denkt dit te moeten zijn, dat alleen een denkwereld gelukkig kan maken, zoals Kant dit voorschrijft. Mathilde leeft in een andere denkwereld, waarbij de gedachten en devotie uit dienen te gaan naar God en vroomheid hoog in het vaandel staat. Echter, de twee zussen komen met hun eigen geloofssystemen in de knoop wanneer gevoelens van seksueel genot toch de kop op steken. Dan blijkt dat seksuele gevoelens enerzijds niet tegen te houden zijn, en anderzijds dat handelingen van genot niet expliciet verboden worden in de Torah.

Regisseuse Karin Albou filmt haar onderwerpen op een ongedwongen wijze, waarbij kleine interacties en karaktermomenten de film zijn uiteindelijke charme meegeven. Zo is er een mooi gevatte, en natuurlijk geacteerde scène waarin Mathilde met haar moeder (Sonia Tahar) op de bank ligt en rustig informeert naar haar eigen eerste seksuele ervaringen en in hoeverre ze hier van genoot. Deze van beide kanten perfect geacteerde scène doet je geloven dat het hier om een echte moeder en dochter gaat.

Fanny Valette is als de filosofie-studente die haar romantische gevoelens probeert te negeren een zeer sensuele verschijning, zowel puur door haar schoonheid als de wetenschap dat juist een seksueel aanlokkelijk persoon als zij deze seksualiteit onderdrukt. Je voelt en ziet dit aspect van haar persoonlijkheid onderhuids toenemen en opborrelen, totdat ze het niet meer kan weerstaan.

De expliciete verwoording van thematiek door de filosofie-professor, hoewel zeer helder en mooi, valt wat te betreuren, evenals korte scènes of verhaalelementen die vervolgens niet worden uitgelegd of ontwikkeld, die de film soms wat te erg tot een onsamenhangende lappendeken maakt. Echter, dit soort scènes vormt gelukkig de uitzondering in plaats van de regel. Het script, dat een palm won in Cannes, is doorgaans intelligent en voldoende subtiel om de kijker op bevredigende wijze met de levens van de hoofdpersonen kennis te laten maken. Levens die op positieve manier veranderen, maar waarover de film niet pretendeert pasklare oplossingen te hebben. De eerste, belangrijke stappen zijn gezet in de film, en het is nu aan de personages zelf om er wat van te gaan maken.

Bart Rietvink