Last Resort (2000)
Regie: Pawel Pawlikowski | 73 minuten | drama, romantiek | Acteurs: Dina Korzum, Artyom Strelnikov, Paddy Considine, Steve Perry, Perry Benson, Katie Drinkwater, Dave Bean, Adrian Scarborough, David Auker, Bruce Byron, James Trevelyan, Marcus Redwood, Zoe Sharpe, Daniel Mobey
Pawel Pawlikowski bouwt zijn films herkenbaar op: de hoofdpersoon is een complex personage, herkenbaar voor iedere kijker die zijn eigen twijfels, zorgen en dromen ook wel eens tegen het licht houdt. Centraal staan één of twee relaties van die persoon met andere, ook meerlagige personages, waardoor de relaties onvoorspelbare maar realistische aspecten bevatten. Ten slotte vindt dit alles plaats in een specifieke omgeving, die daardoor eigenlijk als een extra ‘personage’ functioneert.
Deze op zich vrij traditionele structuur weet Pawlikowski te gebruiken om sfeervolle, maar realistisch-documentaristisch getinte films te maken. Zijn achtergrond als documentairemaker zal daarin ook een rol spelen. Met enkele beelden en dialogen weet hij specifieke (Britse) omgevingen en subculturen neer te zetten, zonder dat de hoofdpersoon (die juist vaak een buitenstaander is) aan karakter of inhoud verliest.
‘Last Resort’ is een typische Pawlikowski-film. De Russische Tanya raakt volledig gedesoriënteerd in haar nieuwe ‘habitat’, het mistroostige Stonehaven. Hier is het ieder voor zich, iets wat de jonge Artyom al sneller door lijkt te hebben dan Tanya. Maar voor hem is het leven ook eenvoudiger: rondhangen met enkele Britse leeftijdgenootjes en stiekem roken en drinken. Tanya moet echter aan geld zien te komen wil ze hier sneller wegkomen dan via de officiële uitgang.
Alfie is voor zowel Tanya en Artyom als het oog van deze eenzame storm. Hij biedt zijn hulp aan zonder er iets voor terug te willen hebben. Overigens heeft ook hij zijn wel degelijk eigen belang: hij is namelijk heimelijk verliefd op de mooie Tanya en kan het goed vinden met Artyom. Door veel voor hen te regelen probeert hij een goede indruk op ze te maken. Op ontwapenende wijze probeert hij Tanya voor zich te winnen, die lange tijd niet goed weet wat ze met hem aanmoet. Ondertussen leren ze elkaar wel beter kennen en blijkt Alfie ook niet echt ergens anders naartoe te kunnen gaan. Hij heeft een verleden en kan eigenlijk alleen nog maar aan werk komen op een plek waar de klandizie nog minder voorstelt dan hij. Beiden zitten vast in deze plaats voor verschoppelingen en dat schept toch een band.
De relaties van Tanya met Artyom en Alfie worden mooi uitgewerkt, hoewel het einde van de film toch wat voorspelbaar wordt. Overigens een euvel waar ook Pawlikowski’s recentere film ‘My Summer of Love’ aan lijdt. Wat echter het meeste indruk maakt in ‘Last Resort’ is het ‘last resort’ zelf. De troosteloze omgeving waar de Britse samenleving haar verschoppelingen wegstopt maken zelfs de grootste optimist depressief. Het is letterlijk en figuurlijk een dorp met alleen maar vreemdelingen. In zo’n omgeving leven alleen mensen die weg willen en geldt ondertussen het recht van de sterksten. De enige mensen van buitenaf die zich er begeven zijn ‘gieren’ die willen profiteren van de armzalige positie van de bewoners.
Dat ‘Last Resort’ eigenlijk helemaal niet bedoeld lijkt te zijn als maatschappijkritische film doet niets af aan de indruk die deze plek (‘de oksel van de wereld’ zoals Artyom het gekscherend noemt) maakt. Met eenvoudige maar sfeervolle beelden toont Pawlikowski de kale werkelijkheid: vooral die van deze mistroostige kant aan de rand van Engeland, maar ook die van de breekbare verhouding tussen Tanya en Alfie en de liefde tussen Tanya en Artyom.
Pawlikowski heeft duidelijk een voorliefde voor mensen die ‘anders’ zijn, zonder dat ze onherkenbaar zijn. Zijn personages zijn ‘outsiders’, mensen die op persoonlijk of maatschappelijk niveau niet voldoen aan het ‘sociale gemiddelde’. Het is deze insteek die de film ook interessant maakt. Dat Pawlikowski daarbij geput heeft uit veel eigen herinneringen en observaties, maakt het verhaal des te realistischer.
Ondanks het wat mindere einde is ‘Last Resort’ een mooi en subtiel portret van Tanya, Artyom en Alfie. Mensen die, zoals Alfie zelf zegt, het allemaal wel eens verknallen, en al doende proberen door te leven. Geen helden. Wel levensechte mensen.
Daniël Brandsema
Waardering: 4
Bioscooprelease: 17 april 2003