Leaving Mandela Park (2010)
Regie: Saskia Vredeveld | 70 minuten | documentaire
Het einde van de apartheid en het aantreden van Nelson Mandela als de eerste zwarte president, heeft veel veranderd in Zuid-Afrika. Mensen durven hun hoop weer uit te spreken en krijgen mogelijkheden om iets van hun leven te maken. Maar onder dat flinterdunne laagje hoop ligt nog altijd een hoop armoede, leed en verdriet. De in Kaapstad geboren en getogen documentairemaakster Saskia Vredeveld zocht voor haar film ‘Leaving Mandela Park’ (2010) vijf jongeren op die over een bijzonder talent beschikken. Jongeren tussen de tien en zestien jaar die hoopvol naar de toekomst kijken en dromen hebben die ze proberen waar te maken. Ondanks alle narigheid in hun leven hebben ze een manier gevonden om positief in het leven te staan. Muziek, dans, zang en drama – voor hen is het niet alleen een manier om zich te uiten, maar tevens een unieke kans op een betere toekomst. Hun ouders en verzorgers, die dergelijke kansen nooit gekregen hebben omdat ze opgroeiden ten tijde van de apartheid, hopen dat hun kinderen het beter hebben dan zij zelf en volop de vruchten van een leven zonder apartheid kunnen plukken.
Guava, de jongste van de vijf, liep als klein ventje weg van zijn straatarme moeder. Via via kwam hij terecht bij een muziekproducent die talentvolle jongeren opvangt en muziek met hen maakt. Hij geeft Guava het gevoel dat hij bijzonder is, in tegenstelling tot zijn moeder. Dat hij zijn moeder nog altijd mist, blijkt uit de muziek die hij maakt. Maar wanneer hij oog in oog met haar komt te staan, omdat hij zijn geboortebewijs nodig heeft voor een vervolgopleiding, is duidelijk te zien dat hij kwaad op haar is; hij gunt haar geen blik waardig. De confrontatie is indringend en zeer intiem. In tegenstelling tot Guava komt Pinkie uit een zeer liefdevol gezin. Ze haalt goede cijfers op school en is een getalenteerde ballerina. Naar alle waarschijnlijkheid kan ze straks, net als haar oudere zus, gaan studeren aan de universiteit. Haar droom? Om zich op te werken tot de middle class. Maar ondanks het afschaffen van de apartheid is er nog altijd veel racisme om haar heen. Zo durft haar blanke schoolvriendinnetje niet bij haar ouders thuis te komen in de townships. Ze zijn bang, maar waarvoor weet Pinkie niet.
De droom van Siseko is om een beroemde operazanger te worden. Pavarotti is zijn grote voorbeeld. Tijdens de zanglessen op school blijkt dat de jongen erg veel talent heeft. Voor Siseko is zingen een belangrijke uitlaatklep: thuis gaat het er namelijk nogal heftig aan toe. Zijn vader is aan drank verslaafd en slaat er lustig op los. Siseko’s moeder is al zo vaak in elkaar geslagen dat ze er doof van is geworden en de jongen zelf heeft inmiddels ook al de nodige klappen gehad. Hoewel hij zijn moeder niet alleen wil laten met zijn agressieve vader, zit er voor hem weinig anders op dan tijdelijk bij vrienden in te trekken. Cynthia is opgegroeid tussen de drugsverslaafden en gewapende bendes. Zelf is ze echter vastberaden om de kansen die ze krijgt met beide handen aan te grijpen, zodat zij wel iets van haar leven kan maken. De saxofoon is haar grote liefde. Ontroerend is het gesprek dat het meisje heeft met een straatarme junk die nog maar eens onderstreept hoe belangrijk het is dat Cynthia wél iets van haar leven maakt. Tenslotte is er Sizwe, die van het platteland naar de stad is getrokken in de hoop op een betere toekomst. Om de traumatische gebeurtenissen uit zijn jeugd te verwerken heeft hij zich aangesloten bij een toneelgroep. Zijn droom is om toegelaten te worden op de universiteit.
‘Leaving Mandela Park’ is een hoopvolle verfilming die aantoont hoe een passie voor muziek, zang of dans een kansarme jongere kracht en moed kan geven. De kinderen in deze film zijn stuk voor stuk innemend en talentvol en ze zijn zeker niet de enige in de townships voor wie een glorieuze toekomst in het verschiet ligt – mits ze een duwtje in de rug krijgen van de overheid of andere instanties. Het is indrukwekkend om te zien hoe wijs deze kinderen met hun problemen om proberen te gaan. Vredevelds film is het sterkst in de meer intieme momenten – bijvoorbeeld de scène waarin de apentrotse ouders van Pinkie de balletvoorstelling van hun dochter bekijken, het moment waarop Guava zich geen houding weet te geven ten opzichte van zijn moeder, die waarin Siseko een gesprek probeert aan te knopen met zijn dove moeder en de diepgaande conversatie tussen Cynthia en haar verslaafde familielid – en het net lijkt of de regisseur over hun schouder meekijkt. Op andere momenten doet de film helaas wat geforceerd aan; soms heb je het idee dat een en ander in scène is gezet en dat doet afbreuk aan de authenticiteit van de film. Gelukkig hebben de oprechte momenten de overhand.
Patricia Smagge
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 15 april 2010