Levende bezems – Die schwarzen Brüder (2013)

Regie: Xavier Koller | 100 minuten | familie, geschiedenis | Acteurs: Fynn Henkel, Moritz Bleibtreu, Waldemar Kobus, Richy Müller, Oliver Ewy, Can Schneider, Javidan Imani, Jasper Smets, Sergen Ecin, Max Damisi, Andreas Warmbrunn, Ciro de Chiara, Ruby O. Fee, Julian Graupner, Rafael Koussouris, Leonardo Nigro, Nedjo Osman, Catrin Striebeck, Sabine Timoteo, Leni Wesselman

Heel wat mensen hebben toen ze klein waren het boek ‘Levende bezems’ van Lisa Tetzner gelezen. Het verhaal over jongens die vanuit Zwitserland werden geronseld om in Italië als schoorsteenveger (dus letterlijk als ‘levende bezems’) te werken, raakte velen diep. Van het verhaal is in 2013 een spannende avonturenfilm voor de jeugd gemaakt. De Duitse Tetzner schreef het boek al in 1941. Ze woonde destijds in Zwitserland omdat zij en haar man in 1933 waren verbannen uit Duitsland. Geen wonder dat ballingschap een belangrijk thema is in zowel het boek als de film. De regie van ‘Levende bezems’ is in handen van de Zwitser Xavier Koller, die in bekroond met een Oscar voor de beste buitenlandse film voor ‘Reise der Hoffnung’ (1990), over een Turkse familie die illegaal Zwitserland probeert binnen te komen.

In ‘Levende bezems’ heet de hoofdpersoon Giorgio (Fynn Henkel), een boerenzoon die met zijn familie in een Zwitsers bergdorp woont in de negentiende eeuw. Op een dag krijgt zijn moeder een zwaar ongeluk en de enige manier om haar te redden is om Giorgio te verkopen, zodat ze genoeg geld hebben om de dokter te kunnen betalen. Giorgio en ook andere jongens uit het dorp worden opgekocht door ‘De man met het litteken’ (Moritz Bleibtreu), die hen naar Milaan brengt om daar als schoorsteenvegertjes te worden verkocht. Giorgio komt bij Meester Rossi (Waldemar Kobus) terecht die best aardig is, maar zijn vrouw (Catrin Striebeck) en haar luie zoon Anselmo (Andreas Warmbrunn) hebben het vanaf het begin op hem gemunt. Anselmo is ook nog eens lid van ‘De Wolven’, een jeugdbende die Giorgio het leven zuur maakt. De omstandigheden waarin de schoorsteenvegers moeten werken zijn erg zwaar. Gelukkig wordt Giorgio zelf ook lid van een schoorsteenvegertjesbende, ‘De Zwarte Broeders’. Uiteindelijk verzoenen beide bendes zich met elkaar, maar Anselmo zint op wraak op Giorgio. Hij zorgt ervoor dat Giorgio vals wordt beschuldigd van diefstal. Samen met andere bendeleden en Angeletta (Ruby O. Fee), de knappe dochter van Meester Rossi, probeert Giorgio naar Zwitserland terug te vluchten. Maar ‘De man met het litteken’ zit ze op de hielen.

Hoewel het verhaal zich afspeelt in de negentiende eeuw, hebben we hier met een tijdloze geschiedenis te maken. Eén van de grote thema’s, kinderarbeid, mag in (vrijwel geheel) Europa dan uitgebannen zijn, elders in de wereld is het nog altijd aan de orde van de dag. ‘Levende bezems’ probeert in die zin sociale kritiek te leveren op de uitbuiting van kinderen als universeel thema. Dat klinkt echter groter dan het in werkelijkheid is, want heel diep gaat die kritiek niet. ‘Levende bezems’ is namelijk vooral een avonturenfilm voor de jeugd, met heel basale tegenstellingen (goed versus kwaad, rijk versus arm, jong versus oud) die het voor kinderen makkelijk behapbaar maakt. Hoe jong ze ook zijn, ze voelen feilloos aan wie de ‘goeden’ zijn en wie de ‘slechteriken’. De film heeft uitstekende acteurs als Bleibtreu en Kobus in de gelederen, maar doordat alles zo dik wordt aangezet (Bleibtreu bijvoorbeeld met slecht gebit, vuil haar en boze blik) krijgen zij nauwelijks de kans zich te onderscheiden. Niet dat de doelgroep daar wakker van ligt. Voor kinderen is ‘Levende bezems’ namelijk een spannende en onderhoudende avonturenfilm. Maar vermakelijk, daar blijft het dan ook bij.

Patricia Smagge

Waardering: 3