Lomax the Songhunter (2004)

Regie: Rogier Kappers | 90 minuten | documentaire

Alan Lomax is een muziekverzamelaar en vooral -archivaris en is qua naam en faam boven zichzelf uitgestegen. Het bijzondere van deze documentaire is dat de regisseur Rogier Kappers het leven en het handelen van Lomax precies vorm geeft zoals Lomax zijn eigen levensproject najoeg: van stad naar stad door vele landen in de wereld en van persoon naar persoon. Terwijl de regisseur de manier waarop Lomax wordt bezien zorgvuldig ontvouwt, wordt de kijker getroffen door de grootsheid en de inspanningen van de archivaris. Lomax verzamelde en nam niet zo maar oorspronkelijke plaatselijke liedjes op, hij gaf een stem aan degenen die niet gehoord werden, op die manier een beeld creërend van hun gewoonten, omgeving, taal en cultuur. Opnamen van gevangenen die bomen moeten omhakken, mijnwerkers die in de mijn zingen of vrouwen die de wol bewerken en daarbij prachtig zingen. Het is een gevoelvolle schets van een tijdsbeeld dat niet meer terugkeert.

De film schept ook een prachtig en poëtisch beeld van de oude en door zijn hersenbloeding getroffen liedjesjager. Spreken kan hij nauwelijks meer, maar de erfenis die hij heeft achtergelaten is indrukwekkend. Soms is het voor de regisseur moeilijk de mensen en hun muziek terug te vinden. Een aantal van hen is inmiddels overleden. Op andere momenten vindt hij ware juweeltjes en barst er bijna een feest los in zon klein boerengehucht. Dit krijgt vooral vorm door de magie van zijn vroegere veldopnamen en zijn volhardende liefde voor de mens en zijn muziek. Er is een prachtige balans ontstaan van een mix tussen oude opnamen en beelden en de nieuwe beelden die de regisseur maakt. Soms tandeloze oude mannen of vrouwen blijken weer springlevend als zij de oude opnamen horen en barsten spontaan in een ballade uit.

De regisseur heeft dit verhaal zonder goedkope sentimenten in de strijd te werpen – mooi gemengd in een pleidooi voor het handhaven van oude volksculturen die razendsnel verloren gaan in een tijdperk waarin de grote zenders eenzijdig bepalen wat er uitgezonden wordt. Een documentaire roadmovie die qua vormgeving en uitvoering de kwalificatie meer geschikt voor liefhebbers van volksmuziek ver overstijgt. Een klein juweeltje.

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 2 juni 2005