Love Crimes of Kabul (2011)

Regie: Tanaz Eshaghian | 71 minuten | documentaire

In de Badum Bagh-gevangenis in de Afghaanse hoofdstad Kabul zitten zo’n 125 vrouwen. Ongeveer de helft zit een straf uit vanwege moord, drugsmokkel of een ander ernstig misdrijf, de andere helft zit opgesloten omdat ze ‘morele misdaden’ hebben gepleegd. Dit zijn vrouwen die seks hebben gehad voor het huwelijk, van huis zijn weggelopen of overspel hebben gepleegd. Daden die onder de Islamitische wetgeving zwaar worden bestraft. Filmmaker Tanaz Eshaghian geeft in haar documentaire ‘Love Crimes of Kabul’ (2011) een inkijkje in het leven achter de muren van een Afghaanse vrouwengevangenis. Ze volgde drie jonge vrouwen die in afwachting zijn van hun rechtszaak. Ze voeren openhartige gesprekken over recht en onrecht en vertellen waarom ze gearresteerd zijn. Voor de buitenwereld zijn ze outcasts. Want, zo meent een mannelijke gevangenisbewaarder: ‘Als het goede vrouwen waren, dan zaten ze hier niet.’

De achttienjarige Sabareh werd door haar eigen vader aangegeven. Hij had haar betrapt met een zeventienjarige buurjongen, terwijl ze achter in het huis aan het zoenen waren. Of er sprake is geweest van seksueel contact, moet een medische test uitwijzen. In afwachting van de uitslag – en een mogelijke straf voor seks voor het huwelijk – zit ze in de vrouwengevangenis van Kabul. Ze blijft er positief onder, omdat ze weet dat ze niets verkeerds gedaan heeft. Ze houdt bovendien van de jongen en hoopt dat de problemen met de wet er uiteindelijk toe leiden dat hij haar ten huwelijk vraagt. Zoals dat ook geldt voor Kareema (20), die aanvankelijk net zo bakvisserig is over haar vriendje Firuz. Volgens haar zat hij achter haar aan en heeft ze toegegeven omdat ze hem wel leuk vond. Firuz en zijn familie denken daar echter heel anders over en beweren dat Kareema hem erin geluisd heeft.

Wat deze zaak nog bemoeilijkt is het feit dat Firuz en Kareema uit verschillende stammen komen. ‘Iedereen zou bij zijn eigen volk moeten blijven’, zegt de moeder van Firuz. ‘Haar eigen mensen wilden haar niet.’ Omdat Kareema haar zin niet kreeg, besloot ze zichzelf vrijwillig aan te geven, in de hoop Firuz tot een huwelijk te dwingen. Met als gevolg dat ook hij naar de gevangenis moest. In een vraaggesprek geeft hij toe te wensen dat hij haar nooit ontmoet had. Alsof de zaak nog niet ingewikkeld genoeg is, ontdekt Kareema in de gevangenis dat ze zwanger is. Als de familie van Firuz eindelijk heeft ingestemd met een huwelijk, ontpopt de geraffineerde jonge vrouw zich tot een slimme zakenvrouw. De Islamitische wetgeving verplicht namelijk dat er vooraf aan het huwelijk een bedrag wordt afgesproken dat de vrouw krijgt indien haar man van haar wil scheiden. En Kareema zet hoog in, zeker nu ze beseft dat Firuz niet verliefd op haar is.

Nog gecompliceerder is de zaak rond de 23-jarige Aleema, een gescheiden vrouw die weer bij haar ouders woonde. Die behandelden haar als slaaf, tweederangs burger (de scheiding heeft de familie-eer gekrenkt). Toen ze het niet langer aankon, vluchtte ze het ouderlijk huis uit. Een wat oudere vrouw, Zia, ving haar op. Ook hier speelt geld een rol. Zia probeert Aleema namelijk te verkopen. Een van de potentiële kopers blijkt echter een undercover agent te zijn en beide vrouwen worden opgepakt en samen in de cel gezet. Daar lopen de gemoederen hoog op. Zia eist dat Aleema met haar zoon trouwt, als ‘schadevergoeding’ voor het feit dat ook zij in de gevangenis zit. De trotse, koppige Aleema vertikt dat echter omdat ze meent dat Zia’s zoon haar niet kan onderhouden. Bovendien denkt ze dat Zia haar alleen maar probeert te strikken omdat ze haar, vanwege haar ‘schandvlek’, goedkoop kan krijgen.

Het zijn complexe verhalen die Eshaghian vertelt, maar de vrouwen zijn verrassend openhartig. Het zijn trotse vrouwen, die gevangen zitten in de restricties van de Islamitische wetgeving. De film maakt duidelijk hoe westerse invloeden de Afghaanse samenleving zijn binnengeslopen en vooral de jongere generatie beïnvloeden. Dat met name Kareema en Aleema weinig sympathieke vrouwen blijken te zijn (Kareema ontpopt zich zelfs tot een regelrecht kreng), doet wel wat afbreuk aan de boodschap die de regisseur over wil brengen. De dominante persoonlijkheden van de dames overheersen de daadwerkelijke analyse van het Islamitisch strafrecht. Desondanks biedt ‘Love Crimes of Kabul’ een onthullend kijkje in de vrouwengevangenis van de Afghaanse hoofdstad.

Patricia Smagge