Lynch (2007)

Regie: blackANDwhite | 104 minuten | documentaire | Acteurs: David Lynch, Krystzof Majchrzak, Phillip Patela, Weronika Rosati

David Lynch behoort zonder twijfel tot de meest enigmatische en experimentele regisseurs die het moderne filmlandschap bevolken. Of het nu gaat om een surrealistisch experiment als ‘Eraserhead’, een labyrintisch zwart sprookje als ‘Mulholland Drive’ of duistere schimmenspelen als ‘Lost Highway’ of ‘Inland Empire’, de meeste werkstukken van Lynch overstijgen de conventionele toetsstenen die doorgaans gehanteerd worden in Hollywood. Een boeiende persoonlijkheid dus.

De documentaire ‘Lynch’ pretendeert een inkijk te bieden in de denk- en leefwereld van de veelzijdige filmmaker. Door de bank genomen valt dit helaas een beetje tegen. De informatie over zijn persoon beperkt zich vooral tot de heilzame werking die transcendentale meditatie op zijn geestestoestand en creativiteit heeft of tot zijn passie voor het fotograferen van verlaten fabrieksgebouwen. Maar het grootste deel van de film gunt ons een kijkje achter de schermen tijdens de opnamen van ‘Inland Empire’. We zien Lynch druk dirigeren, zagen, timmeren en arrangeren. Het is duidelijk dat de man de touwtjes strak in handen wil hebben en over elk minutieus detail nadenkt. Dit valt vooral op als hij een hotelkamer bezoekt die in de film zal opduiken. In een mum van tijd herschikt hij alle voorwerpen in de kamer en bepaalt hij waar de diverse camera’s gestationeerd moeten worden om tot een optimaal resultaat te kunnen komen.

Qua vorm doet de documentaire erg ‘lynchiaans’ aan. Losse filosofische bespiegelingen, ontboezemingen over vreemde visioenen, fantasieën of dromen (denk aan een door demonen bezeten varken dat zich suïcidaal van een klif stort of een reuzenkonijn dat tijdens een jachtpartij uit het struikgewas opduikt) en anekdotes worden ogenschijnlijk willekeurig op de kijker afgevuurd. Mensen die geen affiniteit met het werk van Lynch hebben, zullen dit afdoen als zweverig gebrabbel, maar net als in zijn films zijn het puzzelstukjes die iets onthullen over de denkwijze en belevingswereld van de artiest. Dit proces, waarbij losse gedachten vaak willekeurig samensmelten tot een bepaalde verhaallijn en denkbeeldige plekken tastbaar worden, is ook de drijfveer die Lynch aanzet tot het maken van films. Geld, roem of succes zijn ondergeschikt aan het creatieve proces.

In hun verwoede pogingen om trouw te blijven aan de stijl van de meester, schieten de makers van ‘Lynch’ helaas een beetje door. Te veel fragmenten zijn overbodig en warrig gemonteerd, waardoor ze in tegenstelling tot de abstracte scènes in bijvoorbeeld ‘Mulholland Drive’ of “Twin Peaks” amper iets toevoegen aan het geheel. De film wordt daardoor ook te lang en omslachtig, wat ertoe leidt dat bepaalde delen van ‘Lynch’ alleen interessant zijn voor de meest gepassioneerde getrouwen van de cultregisseur. Meer dan een aardige documentaire, die een stukje van de creatieve sluier oplicht, is ‘Lynch’ dan ook niet. Wie zich echt wil laten onderdompelen in het fantasierijke universum van David Lynch, kan beter de films van de man zelf nog eens aan een grondige kijkbeurt onderwerpen.

Frank Heinen