M – Eine Stadt sucht einen Mörder (1931)

Regie: Fritz Lang | 109 minuten | misdaad, thriller | Acteurs: Peter Lorre, Ellen Widman, Inge Landgut, Otto Wernicke, Theodor Loos, Gustaf Gründgens, Friedrich Gnaß. Fritz Odemar, Paul Kemp, Theo Lingen, Rudolf Blümner, Georg John, Franz Stein, Ernst Stahl-Nachbaur, Gerhard Bienert, Karl Platen, Rosa Valetti, Hertha von Walther

‘M – Eine Stadt sucht einen Mörder’ is de eerste sprekende film van de in Oostenrijk geboren regisseur Fritz Lang. Na deze film maakt hij in Duitsland nog ‘Das Testament des Dr. Mabuse’, maar dan vertrekt hij vanwege zijn aanvaringen met het nazi-bewind naar Amerika. Zijn vrouw Thea von Harbou, die het scenario voor ‘M’ heeft geschreven, is lid van de NSDAP en blijft achter in Duitsland. De Joodse acteur Peter Lorre vlucht net als Lang in 1933 naar het buitenland. De sfeer in Duitsland is tegen die tijd minstens zo beklemmend als de hysterische paranoia in deze film.

Hoewel ze al acht maanden uit alle macht zoeken naar de kindermoordenaar Hans Beckert (Peter Lorre) lukt het de politie niet om zelfs maar een aanwijzing over zijn identiteit boven water te krijgen. Het kan iedereen zijn, en omdat het iedereen kan zijn, is iedereen verdacht. Wie zegt dat de man die altijd zo aardig is voor zijn buurmeisje niet de gezochte misdadiger is? Mensen vallen elkaar fysiek aan of gebruiken anonieme tips. Het wonderlijke is dat niet alleen de politie, maar ook de onderwereld zich tot het uiterste inspant om de gemeenschappelijke vijand te pakken te krijgen. De politie wil de moordenaar achter slot en grendel hebben en laten berechten. De misdadigers willen hun inkomsten veiligstellen die flink zijn geslonken door de voortdurende razzia’s.

‘M’ is een spannende thriller zonder dreigende muziek. De gefloten deuntjes klinken alleen op betekenisvolle momenten. Het effect is maximaal. De montage is revolutionair. Scènes zijn met elkaar in dialoog en becommentariëren elkaar. De vaart die dit aan de film geeft maakt het moeilijk voorstelbaar dat de film al zo oud is. Ook de cameravoering is opvallend modern. Gewaagde shots geven inzicht in het karakter van de personages. Het technische vernuft van Lang dwingt ook nu nog bewondering af. Naast alle spanning is er ook ruimte voor humor. Veel scènes zijn erg grappig. Het drama wordt hierdoor des te scherper uitgelicht. Peter Lorre vertolkt Hans Beckert als een geesteszieke die lijdt onder de gevolgen van zijn eigen aandoening. Uitgespuugd door de gewone burgers maar ook door het uitschot van de maatschappij is hij het laagste van het laagste. Dat Fritz Lang hem een bijna aandoenlijke kwetsbaarheid meegeeft is de regisseur juist in een tijd waarin medemenselijkheid geen prioriteit heeft niet in dank afgenomen. Een meesterwerk.

Diana Tjin-A Cheong

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 16 oktober 1931