Mahler (1974)

Regie: Ken Russell | 115 minuten | drama, biografie, musical, muziek | Acteurs: Robert Powell, Georgina Hale, Gary Rich, Lee Montague, Miriam Karlin, Rosalie Crutchley, Richard Morant, Angela Down, Antonia Ellis

Ken Russell heeft zowel het scenario geschreven als de regie gevoerd van de film over Gustav Mahler. Hij moet dus wel een liefhebber zijn van de muziek van Mahler. En met die muziek is de film ook doorspekt. Dat stoort geenszins, het is eerder een aangename kennismaking met een componist die zeer omstreden is. Mahlers leven is geen pretje geweest, niet in de laatste plaats vanwege zijn eigen aard. De film over zijn leven is bizar, heeft rare effecten en de chronologie die totaal ontbreekt zetten je soms op het verkeerde been. Zo weet je soms niet eens of het voorval wel is voorgevallen vanwege de onwaarschijnlijkheid ervan. Ook Mahler’s muziek is zwaar en vaak onheilspellend, wat dat betreft een directe afspiegeling van zijn karakter.

Mahler is van afkomst joods maar bekeerd zich als volwassene tot het katholicisme. Dit doet hij om een felbegeerde baan te krijgen. Gustav Mahler zou ook anti-semiet zijn en daarom omstreden. In deze film wordt zijn vermeende antisemitisme wel aangehaald en gebruikt maar niet ergens op gebaseerd. Dat is jammer want het is natuurlijk interessant om te weten waarom deze (ex)jood antisemitisch zou zijn en hoe zich dat geuit heeft.

Gustav Mahler wordt gespeeld door Robert Powell, een acteur met veel uitstraling die past bij de krachtige uitstraling die borstbeelden van componisten altijd hebben. Powell speelt in deze film ook het soort echtgenoot dat geen vrouw wil hebben. De verafgoding die zijn vrouw Alma (Georgina Hale) daar de kans toe geeft is dan ook aandoenlijk. Maar dat komen we alleen te weten door de flash-backs. De film speelt zich af in een trein op een punt waarop het huwelijk verre van aangenaam is. De tijd heeft haar wonden geslagen, bijvoorbeeld door de dochter die Gustav en Alma verloren hebben. Alma heeft een minnaar en je zou willen dat ze voor hem kiest maar de toewijding aan haar man die haar leven beheerst (heeft) is sterker dan de liefde. Alma is een lieve vrouw die alles voor haar man heeft opgegeven en over heeft. Uiteindelijk voelt zij zich verraden door die zelfde liefde want het heeft niet geleid tot geluk. Hale is goed gecast voor deze rol, haar vrouwelijkheid en mimiek en onderdrukte gevoelens en frustraties zijn bijna voelbaar.

Mahlers karakter is niet altijd onaangenaam geweest. Maar de jonge Gustav (Gary Rich) heeft een moeilijke jeugd gehad en later als zijn broer zelfmoord pleegt is Gustav diep teleurgesteld in het leven. Gecombineerd met een zwakke gezondheid in een maatschappelijk moeilijke economische tijd, is het leven voor Mahler geen pretje. Hij leeft om te componeren zoals hij zelf zegt. En dat heeft hij gedaan.

Miranda van der Hoek