Mallrats (1995)

Regie: Kevin Smith | 90 minuten | komedie | Acteurs: Jason Lee, Jeremy London, Jason Mewes, Kevin Smith, Ben Affleck, Shannen Doherty, Claire Forlani, Joey Lauren Adams, Renee Humphrey, Ethan Suplee, Stan Lee, Priscilla Barnes, Michael Rooker, Carol Banker, Steven Blackwell, Kyle Boe

De opvolger van Kevin Smiths hilarische debuutfilm ‘Clerks’ wordt over het algemeen gezien als één van de mindere films van Smith. Niet meer als de minste, want die eer zal nu waarschijnlijk gaan naar Smiths laatste film, de voor hem ongebruikelijk rechtlijnige en zoete film ‘Jersey Girl’, met Ben Affleck en Liv Tyler. Echter, hoewel ‘Mallrats’ wat problemen heeft, en niet zo sterk en grappig is als ‘Clerks’, of zo dramatisch bevredigend als ‘Chasing Amy’, is de film toch zeker geen mislukking te noemen.

Smiths grappige dialogen zijn weer prominent aanwezig, hoewel over het algemeen wat minder scherp dan in ‘Clerks’. De meeste (verbale) grappen komen voor de rekening van Jason Lee, die er prima raad mee weet. Zijn cynische houding en no-nonsense gedrag zijn uitermate geschikt voor Smiths teksten. Jason Mewes en Smith zelf, als Jay en Silent Bob, zijn in grote mate verantwoordelijk voor de visuele grappen, die vooral hun uitwerking vinden in de herhaaldelijke pogingen om het podium van de spelshow af te breken. Als in een soort roadrunner-cartoon tekenen ze eerst hun plan uit om vervolgens tijdens de uitvoering de plank compleet mis te slaan. Deze korte episodes eindigen met een running gag waarbij Silent Bob met zijn hoofd door de wand van een pashokje breekt en daar een zich verkledende Joey Lauren Adams aantreft (die later de hoofdrol in Chasing Amy zou gaan spelen).

Een andere running gag is de herhaaldelijke ontmoeting van verschillende personages in de film met een jongen die de hele dag naar een 3-D poster aan het kijken is. Hij slaagt er maar niet in om de zeilboot te zien die iedereen om hem heen wel binnen enkele seconden weet te ontdekken.

Er wordt regelmatig naar strips en superhelden verwezen in ‘Mallrats’. Het begint al met de openingstitels, die opgeleukt worden met flitsende striptekeningen van superhelden. Vervolgens is het personage van Jason Lee verslaafd aan strips, en ontmoet hij zijn grote held Stan Lee, de schepper van legendarische stripfiguren als Spider-Man en de Hulk, in het winkelcomplex. Hij heeft ook constant gesprekken over de geslachtsorganen van striphelden. Zo is hij van mening dat Lois Lane nooit Supermans kind zou kunnen dragen, omdat haar eierstokken en baarmoeder het niet aan zouden kunnen. Verder is Silent Bob gekleed in een Batman-outfit tijdens zijn escapades. De stripthematiek zou een nog grotere rol krijgen in Smiths volgende film, ‘Chasing Amy’, waarin Jay en Silent Bob hun eigen stripverhaal krijgen. Een ander opzetje voor die film wordt gegeven met het verhaal van Stan Lee over het meisje dat hij had laten schieten. Dit is een belangrijk idee in ‘Chasing Amy’. In ‘Mallrats’ wordt het gebruikt als een laatste openbaring voor Jason Lee, om zijn subverhaaltje af te kunnen ronden.

Waarmee we bij het (grootste) probleem van de film aankomen. De zojuist genoemde dialogen, referenties, en capriolen zijn over het algemeen vermakelijk, maar zo gauw de film zich met echte verhalen bezig gaat houden, gaat het fout. Het centrale relatieverhaal tussen London en Forlani heeft nauwelijks enige relevantie of resonantie voor de kijker. De film begint met een onzinnige breuk in de relatie, die ons niets nuttigs bijbrengt over de gevoelens tussen deze personen. In het verloop van de film gebeurt er ook weinig om ons inzicht te verschaffen in het wel en wee van de relatie tussen deze personen, en ook individueel gezien komen we weinig over ze te weten. Een scène waarin Forlani wordt verteld dat London werkelijk om haar geeft, komt onecht over; als een pure noodzakelijkheid voor het scenario. Het helpt ook niet dat London niet bepaald een begaafd acteur is. De eindscène tijdens de op-goed-geluk-achtige spelshow, waarbij London probeert zijn (ex-)vriendin terug te winnen, is cliché en doet gekunsteld aan. Helemaal wanneer Forlani de stem van haar eigen vriendje (en zijn vriend) niet eens herkent. De spanning die middels de romantische verhaaltjes opgewekt moeten worden (zouden ze elkaar krijgen of niet?), is praktisch afwezig door het uitblijven van de benodigde identificatie en empathie met de (situatie) van de hoofdrolspelers, waardoor verschillende gedeeltes in de film, en vooral de laatste acte, doodslaan.

Het is wel interessant te zien hoe Smith hier aan het zoeken is naar een geslaagde mengvorm van zijn karakteristieke humor en eigenzinnige personages, en een dramatisch (relatie)verhaal. Een vorm die hier nog niet zijn juiste uitwerking heeft gevonden, maar waarvan in Smiths volgende film wel sprake is. Hoewel het hier beter was geweest om het puur episodisch te houden, en niet alle grappen even geslaagd zijn, biedt de humor nog aardig wat compensatie voor het magere verhaal. Wat te denken, bijvoorbeeld, van Jay en Silent Bob die de paashaas te lijf gaan, of een topless waarzegster met drie tepels? Ik bedoel maar.

Bart Rietvink