Metaal en melancholie (1993)

Regie: Heddy Honigmann | 80 minuten | documentaire

Peru is niet een welvarend land als de onze. Sinds 1980 is het met de economie bergafwaarts gegaan, om nog maar te zwijgen van de duizenden mensen die stierven in de strijd tussen de communisten en de militaire machthebbers. Zoals meestal viel het grootste deel van die slachtoffers te betreuren onder de veelal onschuldige bevolking, die zich geplaatst zag tussen twee vuren en geen kant op kon. Als ze niet werden bedreigd en vermoord door de regering, dan werden ze dat wel door aanhangers van Lichtend Pad of de MRTA, de twee meest invloedrijke, radicaal communistische en zwaar bewapende tegenhangers van de regering in die tijd.

Heddy Honigmann, die in 1951 in Lima geboren werd, moet het al aan hebben zien komen, of ze had gewoon mazzel. In Lima had ze biologie en literatuur gestudeerd, maar begin jaren zeventig verliet ze haar geboorteland om in Rome cinematografie te gaan studeren. Ze kwam in Nederland terecht, waar ze zich in 1978 liet naturaliseren, een jaar voor het uitkomen van haar eerste documentaire ‘L’Israelle dei Beduini’. De internationale erkenning kwam met ‘Metaal en Melancholie’, waarmee ze hoge ogen gooide op diverse festivals. Sindsdien is het er niet slechter op geworden, met successen als ‘O Amor Natural’ (1996) en ‘Crazy’ (1999).

Wat deze en andere documentaires van Honigmann geliefd maakt, zowel bij de critici als bij het publiek, is de menselijke maat. De camera staat altijd dicht op echte mensen en het gaat altijd om hun verhaal. De zoektocht is vooral naar over passie voor het leven, het gaat over melancholie en over de kracht om rechtop te blijven staan in deze buitengewoon ingewikkelde wereld, wat niet altijd even makkelijk is. Al die gevoelens komen als vanzelf naar boven, zonder opsmuk van muziek of andere poespas.

In een sobere, maar effectieve vorm, ontspint zich het verhaal van een stad, ondergedompeld in een berg van stof en verdriet, waarin de meeste bewoners, na decennia van desastreus economisch beleid, corruptie, onderdrukking en angst, nog maar nauwelijks rond kunnen komen. Heddy rijdt met ze mee in hun levensreddende, vaak totaal afgeragde taxi’s en wordt uitgenodigd bij hun gezinnen, of om mee te gaan naar een bezoek aan de begraafplaats. Heddy geniet het vertrouwen van de mensen die ze interviewt en deze praten openhartig over hun leven in deze moeilijke tijden. En ondanks alle ellende en al het leed, sijpelt er hoop tussen de regels door, want we hebben hier te maken met mensen die niet opgeven.

En dat is het. Simpel en helder en geen moment saai, omdat het geluk haar een paar geniale momenten toebedeelt en omdat alles zo echt is, zonder enig overdreven idee, of sturing. De interviews en de beelden spreken duidelijke taal en meer is er niet nodig. En we hebben ook nog iets anders geleerd over Lima, namelijk dat ze daar erg gek zijn op Volkswagen Kevers. Het is onvoorstelbaar te zien hoeveel van die dingen er daar rondrijden, oud en versleten uiteraard, maar ze rijden nog! Maar toch, mocht u er nog eentje in een garage hebben staan en er niets meer mee doen? Stuur hem naar Lima, daar kunnen ze hem vast goed gebruiken.

Arjen Dijkstra

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 31 maart 1994