Milk – Süt (2008)
Regie: Semih Kaplanoglu | 102 minuten | drama | Acteurs: Melih Selçuk, Basak Köklükaya, Riza Akin, Saadet Isil, Alev Uçarer, Serif Erol, Orçun Köksal, Sahra Özdag, Semra Kaplanoglu, Tülin Özen, Tansu Biçer, Burcu Aksoy
‘Milk’ (‘Süt’) van Turkse cineast Semih Kaplanoglu is het tweede deel in de Yusuf-trilogie. In voorloper ‘Egg’ (‘Yumurta’, 2007) zien we hoe de volwassen geworden Yusuf in het leven staat en hoe hij omgaat met de dood van zijn moeder. In ‘Milk’ is Yusuf, nu gespeeld door Melih Selcuk, een jongen van rond de twintig. Hij woont samen met zijn moeder op het platteland in Turkije en droomt van een toekomst als dichter. Moeizaam voert hij samen met haar een beginnend melkbedrijfje.
Voor andere vrouwen dan zijn moeder lijkt nog niet echt ruimte in het leven van buitenbeentje Yusuf. Niet dat daartoe in een van de eerste scènes geen aanzet gegeven wordt – Yusuf brengt enige momenten met een Turkse schone door in een verlaten ruïne – maar ondanks dat komt het niet verder dan een verlegen weigeren van een door haar aangeboden kauwgumpje. Wellicht is er meer kans bij het meisje dat Yusuf later in de film ontmoet in een boekhandel in de stad, als hij opgeroepen wordt voor het leger: de kiemende relatie heeft immers meer groeipotentie, gezien de gemeenschappelijke interesse in poëzie en literatuur? (Overigens wordt de rol van dat meisje gespeeld door Saadet Aksoy, die in ‘Yumurta’ de rol van Ayla speelt).
De moeder van Yusuf heeft nauwelijks respect voor Yusufs schrijversambities. Als reactie op zijn eerste, in een tijdschrift gepubliceerde gedicht, probeert ze hem enkel lacherig uit te horen over het meisje dat volgens haar de inspiratiebron voor het gedicht vormde. Zijzelf, weduwe, zet na schijnbaar jarenlange eenzaamheid, in ‘Milk’ weer stappen op het liefdespad, wanneer zij verliefd wordt op de stationschef. Afhankelijk als hij is van zijn moeder, is Yusuf in het geheel niet gelukkig met deze ontwikkeling.
Net als in ‘Egg’ gebruikt de door Tarkovsky geïnspireerde filmmaker in ‘Milk’ lange shots waarin niet veel gebeurt en niet veel gezegd wordt. De cinematografie is oogstrelend, maar in tegenstelling tot in ‘Egg’ is het hier moeilijker om grip te krijgen op het hoofdpersonage. Wellicht is de oorzaak dat de filmmaker een aantal cryptische, magisch realistische scènes in de film heeft gestopt. Het valt niet mee samenhang te vinden tussen de scènes met de slangen, zoals de zeer bevreemdende maar werkelijk onvergetelijke slangenexorcismescène en de coming-of-age van Yusuf. Kaplanoglu laat veel aan de verbeelding van de kijker over en biedt minimale handvaten om tot conclusies te komen. Toch is Kaplanoglu zeker een regisseur om in de gaten te houden, want veel van zijn ‘Milk’ werkt. Zijn vermogen om op poëtische wijze tegenstellingen tussen moderne (stadse) leven en het traditionele leven op het platteland aan te tonen en de onvrede over het leven en de toekomst van een adolescent en zijn onmacht om daar verandering in aan te brengen oogst bewondering.
Monica Meijer