Min Dît – The Children of Diyarbakir (2009)
Regie: Miraz Bezar | 102 minuten | drama | Acteurs: Senay Orak, Muhammed Al, Hakan Karsak, Suzan Ilir, Berîvan Ayaz, Fahriye Çelik, Alisan Önlü, Berîvan Eminoglu, Mehmet Inci, Çekdar Korkusuz, Recep Özer
In Turkije leven ruim veertien miljoen Koerden. Ook in andere landen in het Midden-Oosten, zoals Irak, Syrië, Afghanistan en Iran en in voormalige Sovjet-staten als Turkmenistan, Azerbeidzjan en Georgië zijn grote groepen Koerden te vinden. Het is een volk met een eigen taal en een eigen cultuur, maar zonder eigen staat. In Irak hebben de Koerden, na de val van het regime van Saddam Hoessein, vergaande autonomie verworven. In Turkije, waar verreweg de meeste Koerden wonen, strijden ze al jaren voor meer rechten, maar veel successen zijn er nog niet geboekt. Zo worden de Koerden nog altijd verplicht Turks te spreken in het openbaar. De Koerdische afscheidingsbeweging PKK strijdt al jaren voor een onafhankelijk Koerdistan en voert een gevecht dat al vele levens heeft gekost, zowel onder de Turken als onder de Koerden. Waar volwassen Koerden hun politieke strijd uitvechten, vormen kinderen vaak het (onzichtbare) slachtoffer, zo leert de ontroerende film ‘Min Dît – The Children of Diyarbakir’ (2009) van debuterend regisseur Miraz Bezar ons.
Het verhaal speelt zich af aan het einde van de jaren negentig. Gulistan (Senay Orak) en haar broertje Firat (Muhammed Al) zijn letterlijk de kinderen van de rekening. Hun ouders (Fahriye Çehlik en Alisan Önlü), die politieke betrekkingen hebben en hand- en spandiensten verlenen in de strijd voor een vrij Koerdistan – vader werkt als journalist en het echtpaar biedt een schuilplaats aan ondergedoken politieke activisten – worden op de weg terug van een bruiloft in koelen bloede vermoord door een agent van de Turkse geheime dienst. De kinderen, die achterin de auto zitten, zijn ooggetuigen van de moord. Met hun jonge zusje, die nog maar een baby is, moeten ze het zelf zien te redden. Aanvankelijk kunnen ze nog rekenen op hun tante Yakbun (Berîvan Eminoglu), maar als zij van de ene op de andere dag spoorloos verdwijnt en ook de buurvrouw er vandoor gaat, komen de kinderen er alleen voor te staan. Als de baby ziek wordt, hebben Gulistan en Firat geen geld om medicijnen te kopen; de kleine overlijdt en haar broer en zus staan op straat. Al snel ontdekken ze dat ze niet de enige kinderen zijn die in nood verkeren. Van de vroegwijze Zelal (Suzan Ilir) leren ze hoe ze geld kunnen verdienen op straat. Gulistan raakt bovendien bevriend met de oudere Dilan (Berîvan Ayaz), die bijklust als prostitué. In één van haar klanten herkent ze de moordenaar van haar ouders (Hakan Karsak). Samen met haar broertje zint Gulistan op een manier om wraak te nemen.
‘Min Dît’ kwam mede tot stand dankzij de steun van Fatih Akin, de gelauwerde Turks-Duitse regisseur van films als ‘Gegen die Wand’ (2004) en ‘Auf der anderen Seite’ (2007), die als co-producent optreedt. Bezar, die net als Akin in Duitsland woont, koos bewust voor een sobere aanpak om zijn tragische verhaal te vertellen. Hij toont Diyarbakir in al zijn facetten: de armoedige wijken waar daklozen alle zeilen bij moeten zetten om te overleven, maar ook de rijke buitenwijken waar de middenklasse zijn hoofd wegdraait om maar niet geconfronteerd te hoeven worden met de problematiek die vooral de Koerdische bevolking teistert. Bezars manier van filmen is sober, maar effectief en realistisch. De moordscène had hij uitbundig aan kunnen pakken, maar hij houdt het bewust ingetogen en laat de blikken van de kinderen voor zich spreken. Orak en Al zijn, net als vrijwel alle andere acteurs, amateurs maar laten zich van hun beste kant zien. Vooral Orak is een ware ontdekking. Met haar grote bruine kijkers onderzoekt ze verwonderd de wereld om haar heen. Niet de gebeurtenis zelf maar de blik van dit tienjarige meisje is wat de moordscène zo indrukwekkend maakt. Woorden heeft deze piepjonge actrice eigenlijk niet eens nodig, haar intense blik spreekt boekdelen en is het ene moment angstig, dan weer onderzoekend, soms moedig of verwijtend maar altijd boeiend.
Met ‘Min Dît’ levert Miraz Bezar een indrukwekkend en gedurfd debuut af. Sober en tragisch, maar nooit zwaar. En altijd staat de boodschap voorop. Hij weet bovendien zijn veelal jonge cast tot grote hoogten te stuwen. Vooral de jonge Senay Orak is een revelatie. Juist door haar ingetogen, realistische spel word je als kijker diep getroffen door de tragiek van de kinderen van Diyarbakir.
Patricia Smagge