Mogambo (1953)

Regie: John Ford | 115 minuten | drama, avontuur, romantiek | Acteurs: Clark Gable, Ava Gardner, Grace Kelly, Donald Sinden, Philip Stainton, Eric Pohlmann, Laurence Naismith, Denis O’Dea, Asa Etula    

Regisseur John Ford is voornamelijk bekend van westerns als ‘Stagecoach’ (1939), ‘Rio Grande’ (1950) en ‘The Searchers’ (1956). Naar verluidt stelde hij zich zelfs als volgt voor: ‘My name is John Ford and I make westerns’. Ondanks het feit dat de western als genre nooit echt serieus werd genomen, groeide Ford uit tot een van de meest gerespecteerde filmmakers van zijn tijd en won hij tientallen prijzen, waaronder maar liefst zes Oscars. Daarnaast zou je hem best de ontdekker van acteur John Wayne kunnen noemen. In 1953 maakte Ford een uitstapje naar de jungle van Afrika voor de film ‘Mogambo’. Al zou je die film met enige fantasie ook best een western kunnen noemen, aangezien de film veel ingrediënten kent die dat genre zo kenmerkt. Meest prominente voorbeeld is de macho man die centraal staat. Hij is sterk, dapper, viriel en alle vrouwen vallen voor hem. Een rol die John Wayne op het lijf geschreven lijkt. Maar Ford koos verrassend genoeg voor Clark Gable – met zijn 52 jaar al wat grijzer en gerimpelder maar nog altijd ‘The King of Hollywood’.

In ‘Mogambo’ speelt Gable de avonturier Vic Marswell, die in Afrika zijn geld verdient met het vangen van wilde dieren, die hij vervolgens verkoopt aan dierentuinen en excentrieke rijkelui in Amerika en Europa. Wanneer hij na een mislukte jacht op een zwarte panter terugkomt in zijn ‘hoofdkwartier’, treft hij de knappe en bijdehante New Yorkse Eloise ‘Honey Bear’ Kelly (Ava Gardner) aan. Zij zou met een bevriende maharadja op safari gaan, maar hij heeft haar laten zitten en bovendien verzuimd Vic in te lichten over haar komst. Aangezien er pas een week later weer een boot komt om haar terug te brengen, zijn ze tot elkaar veroordeeld. En dat gaat goed zolang het duurt, want ze raken zowaar bevriend. Eloise begint zelfs meer voor hem te voelen. Vic is echter niet het type voor een vaste relatie en stuurt haar onverbiddelijk weg zodra zijn volgende gasten arriveren; de Britse wetenschapper Donald Nordley (Donald Sinden) en zijn echtgenote Linda (Grace Kelly). De boot krijgt echter pech en Eloise keert nog dezelfde dag terug naar Vic, die intussen zijn oog heeft laten vallen op de onderkoelde Linda. De driehoeksrelatie die dan ontstaat veroorzaakt verwarring alom en bereikt zijn hoogtepunt tijdens een safaritocht, op zoek naar gorilla’s.

In 1953 slikte men het misschien als zoete koek dat een – met alle respect – oude man als Clark Gable als een soort superman door de jungle trok. Gewapend met een geweer gaat hij geen enkele confrontatie met wilde beesten uit de weg. Een koele blik uit zijn ogen is genoeg om hen angst in te boezemen. De vrouwen vallen bij bosjes voor hem en alle mannen hebben niets anders dan ontzag voor deze ‘Grote Blanke Jager’, die bovendien de kunst verstaat om elke stam in zijn eigen taal aan te spreken. Maar in de 21e eeuw zijn we heel wat minder goedgelovig. De manier waarop Afrika wordt geportretteerd is bovendien gedateerd, maar de plaatjes van de landschappen en de wilde dieren vergoeden veel. Ford filmde veelal op locatie en kreeg toestemming van een viertal stammen in evenzoveel landen, op voorwaarde dat de Afrikanen een cameo mochten spelen. In sommige gevallen maakt Ford jammer genoeg gebruik van achtergrondprojectie. De beelden van de gorilla’s zijn bovendien overduidelijk apart opgenomen of maken deel uit van een natuurdocumentaire, die in kleur en stijl sterk uit de toon vallen ten opzichte van de rest van de film.

Het verhaal van ‘Mogambo’, in feite niets meer dan een ordinaire driehoeksverhouding, werd in 1932 al eens verfilmd onder de titel ‘Red Dust’. Ook toen speelde Gable de hoofdrol. Twintig jaar later is hij toch echt te oud om dames als Gardner (ruim twintig jaar jonger) en Kelly (bijna dertig jaar jonger!) het hof te maken. Hoewel het klaarblijkelijk de bedoeling was om Gable de ster van de film te maken is het Gardner die de show steelt. Als de charmante wisecracker Eloise Kelly heeft ze niet alleen de beste oneliners maar weet ze bovendien de sympathie van de kijker voor zich te winnen. In tegenstelling tot Grace Kelly, die als de stijve en kille Linda een indringer is in het prille liefdesgeluk van Vic en Eloise. De twee vrouwen zijn elkaars tegenpolen – waar de wereldwijze Eloise haar seksualiteit niet onder stoelen of banken steekt, is de beschermd opgevoede Linda uiterlijk misschien een ijselijke tante, van binnen kookt ze van de passie en de hartstocht. En die kan ze bij haar man (wat vlak neergezet door Donald Sinden), die meer met zijn neus in de boeken zit dan zich met haar bemoeit, niet kwijt. Kelly en Gardner ontvingen beiden een Oscarnominatie. Een leuke bijrol is er van Philip Stainton als Brownie, de sympathieke sidekick van Vic. Maar de belangrijkste rol is in feite weggelegd voor Afrika en zijn weelderige natuurpracht. Ford maakte bij hoge uitzondering geen gebruik van een score. In plaats daarvan zijn er levensechte dierengeluiden te horen, naast prachtige chants van de Afrikaanse stammen.

‘Mogambo’ heeft niet het meest originele verhaal en er valt genoeg op deze productie aan te merken. Meer dan een doorsnee verhaaltje over een driehoeksverhouding – onnodig uitgerekt tot bijna twee uur dat lang niet altijd even geloofwaadig is – is het in feite niet. Het is aan de cast vol grote sterren, de legendarische regisseur en de prachtige locatieshots te danken dat deze film niet in de vergetelheid is geraakt. Vooral Ava Gardner laat zich van haar beste kant zien. Fijn filmpje voor op een druilerige zondagmiddag.

Patricia Smagge