My Life Is My Message (1998)
Regie: George Schouten | 60 minuten | documentaire
“…Mijn rechterhand voelt zich niet superieur ten opzichte van mijn linkerhand, omdat hij beter kan schrijven…als de ene hand de andere op de duim slaat met een hamer, zal die niet geneigd zijn wraak te nemen…en de hand die sloeg zal de andere zachtjes vasthouden en strelen, om de pijn te verzachten…” Met dit verhaaltje illustreert Thich Nhat Hanh een van de grondgedachten van het Boeddhisme: op een dieper niveau zijn we allemaal verbonden. We zijn allemaal mensen op dezelfde aarde, met dezelfde problemen en dezelfde pijn. De ander haten is jezelf haten, we zijn immers één. Leer jezelf te accepteren zoals je bent en dan zul je anderen ook liefhebben. De oplossing van elk probleem begint dus bij jezelf.
De titel van de film verwijst naar een citaat van Ghandi, een inspiratiebron voor Thich Nhat Hanh. Zijn boodschap vertelt ons dan ook niets nieuws. Het is het christendom in principe ook voor staat: heb uw naaste lief als uzelf. Prachtig en inspirerend om te zien en te horen hoe hij deze boodschap telkens weer onderbouwt en uitdraagt, in alles wat hij doet. In alle eenvoud, zonder ooit zijn stem te verheffen en met een flinke dosis humor op zijn tijd. De man is wat hij zegt, wat hij doet, niets meer en niets minder. De documentaire laat ook zien hoeveel invloed zijn boodschap en zijn levenshouding hebben op de mensen om hem heen. In Plum Village delen Palestijnen en Israëliërs hun maaltijd met elkaar, praten en mediteren samen, ieder met zijn eigen gruwelijke verhaal. Ze doen hun best elkaar te begrijpen, ze proberen het, begeleid door de zusters en broeders die in Plum Village wonen. De beelden bevestigen wat vaker in de film benadrukt wordt, dat Boeddhisten andere geloofs- en levensovertuigingen naast de hunne gewoon accepteren en ze niet veroordelen. Mooie scène van een Israëlisch Joodse man die zijn gebeden doet, op de achtergrond gadegeslagen door een standbeeld van Boeddha. Of dat shot waarin iemand tot Allah bidt, terwijl anderen Boeddhistische loopmeditatie doen.
Wat goed is aan de documentaire is dat het absoluut niet inspeelt op sentimenten door ze uit vergroten en te illustreren, zoals bijvoorbeeld Michael Moore doet. Met meditatieve muziek en rustgevende beelden van bladeren en het mistige ochtendgloren wordt een sfeer van sereniteit gecreëerd die de kijker ontvankelijk maakt voor wat de mensen ons allemaal te melden hebben. Het laat mooi zien hoe we dankbaar kunnen zijn en kunnen genieten van de eenvoudige schoonheid die ons omringt.
Tegelijkertijd is dit ook een minpuntje. De sereniteit van de beelden en de muziek en de beelden van grote groepen mediterende mensen, evenals de wijze, maar in zekere zin belerende woorden, zullen toch ook aardig wat mensen doen afhaken. Anderen zullen de film al afdoen als Boeddhistische propaganda, wat het in wezen ook is. Als de film wat uitbundiger was geweest, misschien meeslepender in structuur en opbouw en de boodschap iets meer in een verhalender vorm zou zijn gegoten, zoals in de documentaires van Michael Moore, zou hij geschikter zijn voor een groter publiek, die ook kennis zouden moeten en mogen nemen van Thich Nhat Hanh’s belangrijke en alomvattende boodschap. Maar ja, waarschijnlijk haal je daarmee juist de essentie van deze boodschap onderuit!
Arjen Dijkstra