National Gallery (2014)

Regie: Frederick Wiseman | 180 minuten | documentaire

Wat hebben de Parijse Opera, de universiteit van Berkeley en Le Crazy Horse Saloon met elkaar gemeen? Al deze instituten zijn geportretteerd door Frederick Wiseman, veteraan filmmaker en aanhanger van de cinema verité methode. Aan dit rijtje kunnen we nu de Londense National Gallery toevoegen. In de gelijknamige documentaire nemen we een kijkje achter de schermen van dit wereldberoemde kunstmuseum.

Zoals het bij een museumbezoek hoort, krijgen we alle tijd om op ons gemak rond te kijken. Die tijd is ook wel nodig, want de National Gallery is veel meer dan een verzameling beroemde schilderijen. We volgen een fascinerende les ‘schilderijen bekijken voor blinden’, we luisteren naar een boeiende discussie over de vraag of de schilder Watteau muziekkennis bezat, we wonen een bestuursvergadering bij en we zien wat een röntgenfoto kan onthullen over de evolutie van een schilderij. Tussendoor lopen we mee met de museumgidsen die ons iets vertellen over de betekenis van de kunstwerken.

Wat opvalt is hoeveel kennis, kunde en liefde voor de kunst aanwezig is in dit instituut. Het vooroordeel dat kunstkenners vreselijke snobs zijn, kan meteen overboord. Bescheiden, beleefd (op zijn Engels) en enthousiasmerend zijn de medewerkers van de National Gallery, van de gids tot de directeur zelf. Deprimerend is dat het instituut onder druk staat van grootscheepse bezuinigingen. De dilemma’s die dit oplevert zijn maar al te herkenbaar.

De film wisselt soepel de beelden van schilderijen af met beelden van bezoekers, rondlopende kunstkenners, collega’s van andere musea, belichters, restaurateurs en nog veel meer. De montage is ritmisch en afwisselend, een enkele keer associatief. Zo wordt een discussie over de reflectie van licht op de vloer gevolgd door een beeld van een  glanzende vloer met daarin de reflectie van enkele schilderijen. Een discussie over bezuinigingen wordt gevolgd, vast niet toevallig, door een bespreking van het schilderij ‘de ondergang van het keizerrijk Carthago’ van Turner.

Zo kijken we drie uur lang met evenveel bewondering als fascinatie naar dit wonderlijke instituut. En bekijken we schilderijen van Leonardo da Vinci, Rubens, Goya, Rembrandt, Vermeer, Pissarro, Velazquez, Lorraine, Titiaan en nog veel meer. Zelfs na die drie uur zouden we het liefst nog een halve dag in dat museum blijven rondhangen. Een grotere aansporing om deze documentaire te zien is dan niet nodig. Toch?

Henny Wouters

Waardering: 4

Bioscooprelease: 12 februari 2015