National Geographic – Earth Report (2009)
50 minuten | documentaire | Originele stemmencast: Kyf Brewer
Deze documentaire van National Geographic stelt één van de meest prominente mondiale kwesties van dit moment aan de orde: klimaatverandering. En dan met name de klimaatverandering die door de mens wordt veroorzaakt door de uitstoot van de 70 miljard ton aan CO2 gassen.
Oorspronkelijk werd ‘Earth Report’ gemaakt in 2006, hetzelfde jaar waarin ‘An Inconvenient Truth’ van de voormalige Amerikaanse vice-president Al Gore het levenslicht zag. Met die film maakte Gore furore en won hij een Oscar. Een jaar later kreeg Gore voor zijn werk voor de bewustwording van klimaatverandering ook nog de Nobelprijs voor de vrede. Wat dat betreft is ‘Earth Report’ een zeer actuele documentaire, die prima aansluit bij de tijdsgeest.
Tegelijk is de kwestie rondom klimaatverandering enorm verpolitiekt en onderwerp van flinke controverse. Dat maakt het lastig om de door de mens veroorzaakte klimaatverandering op een neutrale wijze te bezien. Klimaatverandering is van alle tijden, want het klimaat van de Aarde verandert al sinds haar ontstaan. Hier wordt echter specifiek de nadruk gelegd om wat door mensen zelf wordt veroorzaakt (of verergert): de CO2 en methaan die in de atmosfeer terecht komen en zo een deken vormen om de Aarde. Zo waarschuwt ‘Earth Report’ voor smeltende ijskappen en stijgende waterspiegels. Maar ook de bevolkingsgroei tot meer dan 6 miljard aardbewoners, het kappen van bomen in bijvoorbeeld de Filippijnen en het massaal doden van wilde dieren in Afrika komt aan de orde. Behendig laveert de docu langs heikele punten en houdt het bij een algemeen verhaal.
En er zijn ook positieve dingen te melden. ‘Eart Report bevat zeker ook een optimistische boodschap: sommige diersoorten (zoals de okapi en de berggorilla) lijken er juist weer bovenop te komen. Ook overbevissing kan een halt worden toegeroepen, bijvoorbeeld door het verbod op sleepnetten dat door de VS in 2006 werd ingesteld. Zo worden er bij alle vier de oerelementen (water, vuur, lucht en aarde) voorbeelden geven van hoe het niet moet èn hoe het wel moet. In tegenstelling tot Gore’s doemscenario’s laat ‘Earth Report’ ook zien wat er gelukkig goed gaat – en dat is nog best een hoop. Het intiatief ‘Green Belt’ in Kenia bijvoorbeeld, heeft tot doel om 2 miljoen bomen te planten. Deze bomen kunnen desertificatie (woestijnvorming) tegen gaan en de bomen nemen enorme hoeveelheden CO2 op. Bijkomstig voordeel: het is een project voor vrouwen, die op deze manier een werkzaam leven kunnen opbouwen en zich kunnen ontwikkelen.
De documentaire steunt niet zwaar op “talking heads”, al zijn er af en toe een paar wetenschappers te zien, maar laat vooral in beelden de schoonheid, de bedreigingen en de kansen en uitdagingen zien waarvoor de mensheid geplaatst wordt. Veel wetenschappelijke data (zoals bij ‘An Inconvenient Truth’ wordt hierbij niet gebruikt. Het gaat vooral om tastbare aspecten en kleine stapjes die gezet kunnen worden door individuele wereldburgers en iets grote sprongen die gemaakt kunnen worden door overheden en bedrijven om problemen aan te pakken. Het is een voordeel dat de film nergens te prekerig wordt. Uiteraard is National Geographic wel aan zijn stand verplicht om aan de bewustwording van de zorg voor de Aarde bij te dragen. De belangrijkste boodschap is: wees groen en duurzaam en draag zo een steentje bij aan de verbetering van onze eigen leefomgeving. Dat is een boodschap die iedereen kan onderschrijven.
Hans Geurts